Από τη συνεξάρτηση στην αυτοεκτίμηση

Ήρθε η ώρα να επιλέξετε εσάς

Πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί κανείς μέσα σε μια σχέση; Να παραγκωνίσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, να σιωπήσει την αλήθεια του, μόνο και μόνο για να κρατήσει κάποιον κοντά του. Πόσες φορές νιώσατε ότι σβήνετε, προσπαθώντας αδιάκοπα να ανταποκριθείτε στις προσδοκίες του άλλου, αποφεύγοντας τη σύγκρουση και αγνοώντας το ένστικτό σας;

Αυτό συμβαίνει πιο συχνά απ’ όσο φανταζόμαστε. Κι όμως, συχνά περνά απαρατήρητο. Ο πόνος, η έλλειψη σεβασμού ή συναισθηματικής ανταπόκρισης εξηγούνται μέσα μας ως προσωρινά, με την ελπίδα πως ο άλλος, κάποτε, θα δει ποιοι είμαστε στ’ αλήθεια. Κι έτσι, καταπίνουμε τις πληγές, περιμένοντας μια αλλαγή που ίσως δεν έρθει ποτέ.

Όταν όμως η καθημερινότητά σας ρυθμίζεται εξολοκλήρου από τη διάθεση, τις ανάγκες ή τα προβλήματα του άλλου, δεν πρόκειται για αγάπη, αλλά για μια κατάσταση συνεξάρτησης.

Τι είναι η συνεξάρτηση;

Είναι μια συναισθηματική προσκόλληση όπου η ευημερία σας εξαρτάται υπερβολικά από κάποιον άλλον. Νιώθετε πως δεν μπορείτε να σταθείτε χωρίς αυτόν. Βυθίζεστε στα συναισθήματά του, αναλαμβάνετε τις ευθύνες του, θυσιάζοντας τα δικά σας όρια. Ο φόβος απόρριψης σας εμποδίζει να εκφράσετε αντίθετη γνώμη ή να διεκδικήσετε χώρο. Η αίσθηση της αξίας σας ταυτίζεται με το πόσο «χρήσιμοι» είστε.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα προσωπικά σας όρια εξασθενούν. Υπομένετε καταστάσεις που σας πληγώνουν — από αδιαφορία έως έλεγχο ή κακοποιητική συμπεριφορά — και συχνά τις εξωραΐζετε, περιμένοντας τη μεταμόρφωση του άλλου.

Από πού πηγάζει;

Η συνεξάρτηση συνήθως έχει ρίζες στην παιδική ηλικία. Αν μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον όπου η αγάπη δινόταν υπό προϋποθέσεις ή οι ανάγκες σας υποβαθμίζονταν, μπορεί να μάθατε πως για να αξίζετε, πρέπει να προσαρμόζεστε. Το εσωτερικό παιδί που κάποτε δεν άκουσαν, ως ενήλικας ψάχνει αποδοχή σε σχέσεις ακόμη και όταν αυτές τον πληγώνουν, ελπίζοντας πως αυτή τη φορά κάτι θα αλλάξει.

Συχνά επιλέγετε ασυνείδητα ανθρώπους που αναπαράγουν τη γνώριμη απουσία, με την ανάγκη να «διορθώσετε» το παρελθόν μέσα από το παρόν. Μα όσο περισσότερο προσπαθείτε να κερδίσετε την αγάπη, τόσο περισσότερο απομακρύνεστε από τον εαυτό σας.

Πώς εκδηλώνεται;

Ίσως αναγνωρίζετε κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

• Δυσκολία να πάρετε αποφάσεις χωρίς την έγκριση του άλλου.

• Φόβος εγκατάλειψης, ακόμη κι όταν πληγώνεστε.

• Σταθερή υποχώρηση και αποφυγή έκφρασης δυσαρέσκειας.

• Δικαιολόγηση της κακής συμπεριφοράς.

• Ανάληψη ευθύνης για τα συναισθηματικά βάρη του άλλου.

• Απώλεια προσωπικής ταυτότητας έξω από τη σχέση.

• Εμμονή στη «σωτηρία» ανθρώπων που δεν επιθυμούν να αλλάξουν.

• Ανικανότητα να δεχτείτε αγάπη ή φροντίδα, επειδή δεν νιώθετε ότι τις αξίζετε.

• Αδυναμία να αντιληφθείτε ότι ο άλλος έχει ευθύνη για τη συμπεριφορά του απέναντί σας.

• Φόβος πως η έκφραση θυμού ή ανάγκης θα σας κοστίσει τη σχέση.

Τι διαχωρίζει τη συνεξάρτηση από την αληθινή αγάπη;

Η αγάπη δεν είναι φόβος, ούτε σιωπή. Δεν είναι διαρκής προσαρμογή, ούτε αγωνία να μην απορριφθείτε. Η αληθινή αγάπη στηρίζεται στην αμοιβαιότητα και την αυθεντικότητα. Είναι χώρος όπου μπορείτε να είστε εσείς, χωρίς φόβο.

Η συνεξάρτηση λέει: «Θα σε κρατήσω με κάθε κόστος, ακόμη κι αν χάσω εμένα.»
Η αγάπη λέει: «Σε αγαπώ χωρίς να ξεχνώ τον εαυτό μου.»

Πώς αλλάζει αυτό;

Η αλλαγή ξεκινά όταν αποφασίσετε ότι αξίζετε κάτι καλύτερο. Κάτι που σας σέβεται, σας ενδυναμώνει και σας αναγνωρίζει.

• Δώστε προσοχή σε ό,τι σας κάνει να νιώθετε ασφαλείς, ορατοί και αληθινοί.

• Αναγνωρίστε και ακούστε τα συναισθήματά σας.

• Θέστε όρια που προστατεύουν την ψυχική σας ισορροπία.

• Τιμήστε τη συνέπεια στις πράξεις σας προς τον εαυτό σας.

• Μη στρέφετε την προσοχή αποκλειστικά στον άλλον — αυτό μπορεί να κρύβει αποφυγή της δικής σας εσωτερικής φροντίδας.

Ένα νέο ξεκίνημα

Ο πόνος δεν σας ορίζει. Είναι μια εμπειρία, όχι η ταυτότητά σας. Μπορείτε να τον αγκαλιάσετε με κατανόηση, όχι με ενοχή.

Αξίζετε σχέσεις που σας δυναμώνουν, που στηρίζονται στην ειλικρίνεια και την αμοιβαία εκτίμηση. Σχέσεις που δεν σας φυλακίζουν, αλλά σας απελευθερώνουν.

Ήρθε η στιγμή να σταθείτε απέναντι στον εαυτό σας και να του πείτε:

«Αξίζεις αγάπη. Από εμένα πρώτα – και από όσους μπορούν να σε δουν αληθινά.»

Μόνο τότε γεννιούνται σχέσεις που δεν βασίζονται στην ανάγκη, αλλά στην ελεύθερη επιλογή. Σχέσεις με ρίζες στην ισότητα, την παρουσία και την αλήθεια.

Μην ξεχνάτε: το να επιλέγετε τον εαυτό σας δεν είναι εγωισμός. Είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς κάθε μορφή αληθινής αγάπης — αυτής που δίνετε και αυτής που λαμβάνετε. Και το να επιλέγετε σχέσεις που βασίζονται στην ισοτιμία δεν είναι πολυτέλεια· είναι αναφαίρετο δικαίωμά σας.

Αγγελική Μπολουδάκη