Αυτονομία

Η άκαμπτη αυστηρότητα στις οικογένειες, που επιβάλλουν την πειθαρχία χωρίς επιχειρήματα, οι κανόνες που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των ανθρώπων, και τα στερεότυπα που περιορίζουν την προσωπική εξέλιξη, την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων και την ειλικρινή επικοινωνία, δημιουργούν έλεγχο στον τρόπο σκέψης.

Οι γονείς που δυσκολεύονται να δεχτούν ρεαλιστικές προσδοκίες, όπως το να είναι κάποιος απλά ανθρώπινος, τρωτός ή ατελής, οδηγούν σε άτομα που αισθάνονται ένοχα ακόμη και με την ιδέα της προσπάθειας που ενδέχεται να αποτύχει. Οι φόβοι που δεν επιτρέπουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό, το παιχνίδι και το δικαίωμα στη χαρά, καλλιεργούν ανελευθερία. Οι ανασφάλειες που δεν ανέχονται αναταράξεις κατά τις αλλαγές αναγκάζουν τους ανθρώπους να προσκολλώνται σε μια ψεύτικη ασφάλεια, αντί να εμπιστεύονται την ανάπτυξη και την αλλαγή.

Οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε τέτοια περιβάλλοντα συχνά δεν νιώθουν ελεύθεροι να εκτιμήσουν τα συναισθήματά τους, να εμπιστευτούν τις σκέψεις τους ή να σεβαστούν τις ανάγκες τους. Ακόμη κι όταν ικανοποιούν τις επιθυμίες τους, το κάνουν είτε ενοχικά, ψάχνοντας το λάθος, είτε αντιδραστικά, αποφεύγοντας να αναλάβουν την ευθύνη των επιλογών τους.

Η εμμονή με τους άλλους, η επίμονη «βοήθεια» και ο έλεγχος της συμπεριφοράς τους αποσπούν την προσοχή από τις πραγματικές επιθυμίες του ατόμου. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν για τους άλλους και μέσα από τους άλλους, χωρίς ενέργεια να αφιερωθούν στον εαυτό τους. Αμφισβητούν τη δύναμη και την ικανότητά τους να βασιστούν στις δικές τους κρίσεις και συναισθήματα. Όσο πιο επώδυνες ή αδιέξοδες γίνονται οι συνθήκες, τόσο περισσότερο επιμένουν, λες και δεν έχουν την ελευθερία να δημιουργήσουν ένα νέο σενάριο ζωής.

Αν έχεις μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον, δεν είναι εύκολο να εμπιστευτείς τα συναισθήματα και την κρίση σου. Αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και χρησιμοποιείς την αναλυτική σου σκέψη για να επικεντρωθείς στο αρνητικό. Κάθε φορά που τολμάς να ακολουθήσεις τη δική σου επιθυμία, νιώθεις ενοχή. Εστιάζεις στις ανάγκες των άλλων, αναζητώντας επιβεβαίωση που να σου δίνει την άδεια να υπάρξεις.

  Βάζεις υπερβολική πίεση στα πράγματα, κάνοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες, χωρίς να εμπιστεύεσαι τη ροή της ζωής και να παρατηρείς ποιος είναι ο δικός σου δρόμος μέσα σε αυτήν.

Φαίνεται πως συχνά βάζεις τον εαυτό σου σε έναν αγώνα χωρίς τέλος, πιέζοντας τα όριά σου με υπεράνθρωπες προσπάθειες. Είναι σαν να προσπαθείς να ελέγξεις κάθε λεπτομέρεια, να διασφαλίσεις ότι όλα θα γίνουν “σωστά”, χωρίς όμως να αφήνεις χώρο για τη φυσική ροή της ζωής. Αυτό μπορεί να σου προκαλεί άγχος, εξάντληση και απογοήτευση, γιατί η ζωή δεν λειτουργεί πάντα με βάση τη δική μας βούληση.

Ίσως, κάπου βαθιά, υπάρχει μια δυσκολία να εμπιστευτείς ότι τα πράγματα μπορούν να εξελιχθούν όπως πρέπει, ακόμα και χωρίς συνεχή προσπάθεια. Αντί να παρατηρείς τη ροή και να αναγνωρίζεις τον δικό σου ρυθμό και δρόμο, ίσως παγιδεύεσαι στην προσπάθεια να ακολουθήσεις πρότυπα ή στόχους που δεν είναι απαραίτητα δικά σου.

Αναρωτήσου: τι θα γινόταν αν επέτρεπες στον εαυτό σου να χαλαρώσει; Αν αντί να πιέζεις, απλά παρατηρούσες; Ίσως, τότε, να έβλεπες με περισσότερη καθαρότητα πού πραγματικά θέλεις να πας. Η ζωή έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να μας δείχνει τον δρόμο, αρκεί να της δώσουμε την ευκαιρία.

Άλλοτε ικανοποιείς παρορμητικά τις επιθυμίες σου, χωρίς να σκέφτεσαι αν οι άλλοι συμμερίζονται τα θέλω σου, ενώ άλλοτε εξαρτάσαι από ανθρώπους ή αντικείμενα, γιατί η ιδέα της αυτονομίας σε φέρνει αντιμέτωπο με δύσκολα συναισθήματα. Κάποιες φορές αντιδράς παθητικά ή λειτουργείς παρορμητικά, γεμίζοντας με θυμό, ενοχή και φόβο.

Φοβάσαι να εκφράσεις τη γνώμη σου, πιστεύοντας ότι δεν αξίζεις να ακουστείς, και γι’ αυτό υποχωρείς, διστάζοντας να θέσεις τα όριά σου και να σεβαστείς την αξία σου στις σχέσεις σου.

Η αλλαγή ξεκινά όταν συνειδητοποιείς την εξάρτησή σου και τους λόγους που νιώθεις και λειτουργείς έτσι. Απενοχοποιώντας τον εαυτό σου, αναλαμβάνεις την ευθύνη της προσωπικής σου αλήθειας. Κατανοείς ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να έρθει απ’ έξω. Η μόνη αληθινή ασφάλεια είναι εσωτερική: να είσαι δίπλα στον εαυτό σου, με κατανόηση, αποδοχή και εκτίμηση.

Μεγαλώνοντας, συνειδητοποιούμε ότι είμαστε μόνοι μας. Δεν είμαστε πια παιδιά για να επωμίζονται άλλοι την ευθύνη για τη ζωή μας. Νιώθουμε εγκατάλειψη και μοναξιά, χάνουμε την παιδική ξεγνοιασιά, αλλά αποκτούμε την ελευθερία να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Η αυτονομία αυτή είναι πρόκληση, αλλά είναι και δώρο.

Αρχικά αναζητούμε επιβεβαίωση, εξιδανικεύουμε πρόσωπα και ιδέες, νομίζοντας πως η ασφάλεια έρχεται απ’ έξω. Όμως, η ελευθερία δεν είναι απλώς ξεγνοιασιά· είναι σεβασμός στον εαυτό μας και ανάληψη της ευθύνης για τη ζωή μας. Κατανοούμε πως οι άλλοι δεν είναι υποχρεωμένοι να μας επιβεβαιώνουν, πως η γνώμη μας θα αμφισβητείται και οι πράξεις μας δεν θα είναι πάντα κατανοητές.

Ερχόμαστε σε επαφή με την πραγματικότητά μας, αναγνωρίζοντας ότι ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο για να κάνουμε το καλύτερο δυνατό, να σηκώσουμε το βάρος της προσωπικής μας σύγκρουσης ανάμεσα σε αυτό που θέλουμε και σε όσα μέσα μας αντιδρούν.

Συνειδητοποιώντας ότι είμαστε μόνοι, πως η απόλυτη κατανόηση δεν υπάρχει, η μοναξιά αποκτά ελαφρότητα. Δεν γίνεται εξάρτηση, αλλά επιθυμία για σύνδεση. Όπως ένας στρατιώτης που έψαχνε την καρδιά του και τη βρήκε ταξιδεύοντας, ανακαλύπτουμε την ηρεμία δίνοντας νόημα στις εμπειρίες μας.

Η ζωή δεν είναι απόλυτα ήρεμη ούτε απόλυτα άγρια. Όταν δίνουμε περιεχόμενο στη ζωή μας, τότε και το άγριο και το ήμερο γίνονται φορείς ζωής και σύνδεσης.<

Ένας στρατιώτης, γεμάτος αβεβαιότητα, ξεκίνησε να αναζητήσει την καρδιά του. Ένιωθε πως κάτι του έλειπε, πως μια ουσιώδης πτυχή της ύπαρξής του είχε χαθεί. Ένας σοφός του είπε με σιγουριά: «Η καρδιά σου βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου». Με ελπίδα και αποφασιστικότητα, ο στρατιώτης ξεκίνησε το μακρύ και δύσκολο ταξίδι. Πέρασε μέσα από ερήμους και θάλασσες, ανέβηκε βουνά και διέσχισε κοιλάδες, ελπίζοντας πως στο τέλος του δρόμου θα έβρισκε το κομμάτι που του έλειπε.

Όταν, όμως, έφτασε στην άλλη άκρη του κόσμου, η καρδιά του δεν ήταν εκεί. Απογοητευμένος, γύρισε στον σοφό και τον ρώτησε γιατί τον είχε στείλει σε ένα μάταιο ταξίδι. Ο σοφός χαμογέλασε και του είπε: «Δεν κατάλαβες; Στην πραγματικότητα, όλο αυτό το ταξίδι ήταν για να ξαναβρείς την καρδιά σου. Κάθε βήμα που έκανες, κάθε πρόκληση που ξεπέρασες, κάθε στιγμή που έζησες, ήταν κομμάτια της καρδιάς σου που επανασυνδέθηκαν. Δεν ήταν ποτέ χαμένη· ήταν απλώς σιωπηλή, περιμένοντας να τη νιώσεις ξανά».

Ο στρατιώτης κοίταξε πίσω στο ταξίδι του και συνειδητοποίησε την αλήθεια. Όλες οι δυσκολίες που είχε ξεπεράσει, όλες οι χαρές και οι θλίψεις που είχε νιώσει, όλα όσα είχε δει και ακούσει, τον είχαν κάνει να θυμηθεί ποιος πραγματικά είναι. Η καρδιά του ήταν πάντα μαζί του, κρυμμένη στα βιώματά του, περιμένοντας να τη συνειδητοποιήσει. Έτσι, ο στρατιώτης χαμογέλασε, πιο γεμάτος από ποτέ, γιατί είχε ανακαλύψει ότι η πραγματική αναζήτηση δεν είναι για κάτι έξω από εμάς, αλλά για το αληθινό «εγώ» μας.

  Αγγελική Μπολουδάκη