Βάναυση συμπεριφορά

Βάναυση συμπεριφορά

Έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι όλοι οι άνθρωποι που έχουν ένα πληγωμένο μέσα τους παιδί είναι καλοί, ήσυχοι και καρτερικοί. Αλλά στην πραγματικότητα, το πληγωμένο μέσα παιδί είναι υπεύθυνο για τη βία και την σκληρότητα που υπάρχουν στον κόσμο. Ο Χίτλερ έτρωγε διαρκώς ξύλο στην παιδική του ηλικία. Ταπεινώθηκε και τοξινώθηκε με ντροπή από ένα σαδιστή πατέρα που ήταν νόθος γιός μιας Εβραίας σπιτονοικοκυράς. Ο Χίτλερ αναπαρέστησε την έσχατη μορφή της σκληρότητας πάνω σε εκατομμύρια αθώους ανθρώπους.

Μου έρχεται στο μυαλό ο πελάτης μου ο Dawson. Όταν ήρθε να με δει, για κάποιο πρόβλημα στο γάμο του, ήταν μπράβος σε ένα νυχτερινό κέντρο. Μου είπε ότι είχε σπάσει το σαγόνι κάποιου στην αρχή της εβδομάδας. Περιέγραψε με πάθος πως τον είχε «αναγκάσει». Καθώς δουλεύαμε μαζί, αποδείχτηκε ότι ο Dawson συχνά καταλαμβανόταν από φόβο. Αυτός ο φόβος πυροδοτούσε αναμνήσεις από την εποχή που ήταν μικρός. Ο πατέρας του υπήρξε βίαιος και τον κακοποιούσε σωματικά. Όντας λοιπόν το μικρό αγόρι του παρελθόντος που έτρεμε το ξύπνημα της πατρικής οργής, δεν ένιωθε ασφάλεια να είναι ο τρομοκρατημένος εαυτός του. Έτσι ο Dawson ταυτίστηκε με τον εαυτό του πατέρα του. Έγινε ο πατέρας του. Όταν συνέβαινε κάτι που έμοιαζε με τις βίαιες παιδικές σκηνές, αυτό πυροδοτούσε το παλιό αίσθημα φόβου και ατολμίας, και ο Dawson γινόταν ο κτηνώδης πατέρας του, επιφέροντας σε άλλους τα ίδια τραύματα που ο πατέρας του είχε επιφέρει σ’ αυτόν.

Η βάναυση συμπεριφορά, η μεγαλύτερη πηγή της ανθρώπινης συμφοράς, είναι το αποτέλεσμα της βίας στην παιδική ηλικία, του πόνου και της αδιάλυτης θλίψης αυτής της κακοποίησης. Το κάποτε αδύναμο, πληγωμένο παιδί γίνεται ο βάναυσος ενήλικος. Για να το κατανοήσουμε αυτό, πρέπει να καταλάβουμε ότι πολλές μορφές παιδικής κακοποίησης κυριολεκτικά βοηθούν το παιδί να γίνει βάναυσος ενήλικος. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη σωματική κακοποίηση, τη σεξουαλική και το συναισθηματικό εξευτελισμό. Ο ψυχίατρος Bruno Bettelheim έπλασε μια νέα φράση γι’ αυτήν την πορεία: «Ταύτιση με το βασανιστή». Η σωματική, η σεξουαλική και η συναισθηματική βία είναι τόσο τρομακτικές για το παιδί που αυτό δεν μπορεί να παραμείνει μέσα στον ίδιο του τον εαυτό όσο διαρκεί η κακοποίηση. Για να επιβιώσει από τον πόνο το παιδί χάνει κάθε αίσθηση για τη δική του ταυτότητα και αντί για αυτό ταυτίζεται με τον βασανιστή. Ο Bettelheim διεξήγαγε τις μελέτες του κυρίως μεταξύ των επιζώντων από τα Γερμανικά στρατόπεδα συγκεντρώσεων.

Σε μια από τις πρόσφατες συναντήσεις στο εργαστήρι μια θεραπεύτρια από τη Νέα Υόρκη προσδιόρισε τον εαυτό της ως Εβραία και συνέχισε να διηγείται στην ομάδα μας τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες από την εμπειρία που είχε η μητέρα της σε ένα Ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το τραγικό σημείο στην ιστορία της ήταν ότι η μητέρα της τής είχε συμπεριφερθεί όπως οι Ναζί φύλακες είχαν συμπεριφερθεί σε εκείνη. Η μητέρα της την έφτυνε και την αποκαλούσε Εβραίικο γουρούνι και ήταν μόλις τριών χρόνων.

Οι ενήλικες που κακοποιήθηκαν στην παιδική τους ηλικία, μετατρέπονται είτε σε θύτες, κακοποιούν δηλαδή άλλους, είτε σε θύματα, ενοχοποιούν δηλαδή τον εαυτό τους πιστεύοντας πως ευθύνονται οι ίδιοι για τα λάθη του γονιού τους και στη συνέχεια εμπλέκονται σε καταστάσεις όπου υφίστανται κακοποίηση.

John Bradshaw, Ο γυρισμός στο μέσα μας παιδί, Λύχνος