Η καρδιά πονάει όταν μεγαλώνει

Η ζωή μας είναι γεμάτη αντιφάσεις. Δημιουργούμε, εξελισσόμαστε, πετυχαίνουμε τους στόχους μας, νιώθουμε αγάπη και αποδοχή από τους άλλους, και ταυτόχρονα αγαπάμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Όμως, ακόμη και μέσα σε αυτές τις στιγμές επιτυχίας, πολλές φορές αισθανόμαστε έναν εσωτερικό πόνο, μια δυσφορία, σαν να μην μπορούμε να αντέξουμε την ένταση της πληρότητας. Αυτή η αντίθεση μας ξαφνιάζει και μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, να αγαπιόμαστε και να αγαπάμε, και παρ’ όλα αυτά να νιώθουμε λύπη;

Συχνά, προσπαθούμε να ενοχοποιήσουμε την κατάσταση που βρισκόμαστε. Ψάχνουμε ψεγάδια, αναλύουμε τα πράγματα σε βάθος, προσπαθώντας να καταλάβουμε τι φταίει: μήπως δεν είναι αρκετά καλή η ζωή που ζούμε; Μήπως εμείς δεν είμαστε αρκετοί; Αυτή η αναζήτηση των αδυναμιών μας γίνεται μια εσωτερική πάλη, που αντί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις ρίζες της λύπης μας, μας οδηγεί σε περισσότερη εσωτερική σύγχυση και κριτική. Η διαρκής αναζήτηση του τέλειου μας απομακρύνει από τη βαθύτερη αλήθεια της ανθρώπινης εμπειρίας: ότι η λύπη, η θλίψη, ακόμη και ο πόνος είναι κομμάτια αυτής της πραγματικότητας και λειτουργούν ως μονοπάτια που μας οδηγούν σε βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας.

Η θλίψη, όταν βιώνεται με αυθεντικότητα, δεν είναι απαραίτητα αρνητική. Είναι γόνιμη. Μας ανοίγει προς τον εαυτό μας, προς τις επιθυμίες μας, τις απογοητεύσεις μας, τις ανάγκες μας. Μας θυμίζει τις εμπειρίες που δεν ζήσαμε όπως θα θέλαμε, τα συναισθήματα που δεν εκφράσαμε, τις αποφάσεις που πήραμε ή δεν πήραμε επειδή δεν γνωρίζαμε ή δεν μπορούσαμε. Δεν είναι μια απλή αίσθηση μελαγχολίας, αλλά ένας καθρέφτης που μας δείχνει την πραγματικότητα και μας αναγκάζει να την αποδεχτούμε, χωρίς ψευδαισθήσεις ή προσδοκίες.

Η τάση μας να καταφεύγουμε σε μια τυφλή αισιοδοξία, να προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως «δεν πειράζει», πως όλα είναι καλά, αποτελεί μια μορφή απόδρασης. Αυτή η αισιοδοξία δεν λυτρώνει πραγματικά. Είναι σαν να προσπαθούμε να καλύψουμε τις πληγές μας με επίδεσμους χωρίς να τις θεραπεύουμε. Ο πραγματικός δρόμος προς την εσωτερική λύτρωση δεν περνά από την άρνηση του πόνου, αλλά από την αποδοχή του. Όταν επιτρέπουμε στον πόνο να υπάρξει, να μας συνοδεύσει, να γίνει μέρος της εμπειρίας μας, τότε ο φόβος γύρω από αυτόν υποχωρεί. Ο πόνος δεν μας εξαντλεί πια, αλλά γίνεται ένα εργαλείο για την αυτογνωσία μας.

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τη θλίψη από τη λύπηση. Η θλίψη είναι μια συναισθηματική διαδικασία που, παρά την ένταση της, μπορεί να μας ανοίξει δρόμους προς την κατανόηση του εαυτού μας. Αντίθετα, η λύπηση είναι μια μορφή εσωτερικής κριτικής, μια συνεχής αίσθηση ενοχής ότι θα έπρεπε να είχαμε κάνει κάτι διαφορετικά, ότι κάπου αποτύχαμε, ότι δεν ήμασταν αρκετοί. Η λύπηση κρατά τον εαυτό μας αιχμάλωτο σε μια αίσθηση ανεπάρκειας και μας απομακρύνει από τη δυνατότητα να μάθουμε και να εξελιχθούμε.

Συχνά, μέσα μας υπάρχει ένας μικρός «μάγος» που πιστεύει πως μπορεί να αλλάξει το παρελθόν, πως αν το σκεφτούμε αρκετά, αν το αναλύσουμε λεπτομερώς, θα μπορέσουμε να διορθώσουμε τα λάθη μας και να αποφύγουμε τις συνέπειές τους. Όμως, η αλήθεια είναι πως το παρελθόν δεν αλλάζει. Οι εμπειρίες μας έχουν αφήσει τα σημάδια τους, και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα αποδεχτούμε και να μάθουμε από αυτά. Η γνώση που αποκτούμε μέσα από αυτή τη διαδικασία είναι ανεκτίμητη. Μας κάνει πιο σοφούς, μας επιτρέπει να αγαπάμε τον εαυτό μας πιο ουσιαστικά, να τον φροντίζουμε και να τον προστατεύουμε με μεγαλύτερη τρυφερότητα και κατανόηση.

Όταν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να δεχτεί την πραγματικότητα όπως είναι, χωρίς κριτική, χωρίς προσδοκίες, τότε μπορούμε να κάνουμε πιο ουσιαστικές επιλογές. Δεν επιλέγουμε πια με γνώμονα την ανάγκη ή την ανασφάλεια, αλλά με βάση την εμπιστοσύνη στις επιθυμίες μας. Μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε την αξία μας και να διεκδικούμε μόνο ό,τι ανταποκρίνεται σε αυτή την αξία. Ο πόνος τότε μαλακώνει, γιατί δεν είναι πια ένας εχθρός, αλλά ένας δάσκαλος που μας καθοδηγεί προς την εξέλιξή μας.

Αυτό που μας μένει από αυτή τη διαδικασία είναι η αίσθηση ευγνωμοσύνης. Ευγνωμοσύνη για ό,τι ζήσαμε, για ό,τι μας έφερε ως εδώ. Καταλαβαίνουμε πως κάθε εμπειρία, κάθε αποτυχία ή επιτυχία, μας διαμόρφωσε και μας οδήγησε στο να γίνουμε το άτομο που είμαστε σήμερα. Με αυτή τη συνειδητοποίηση, μπορούμε να απαλλαγούμε από τις προσδοκίες μας. Δεν προσπαθούμε πια να ελέγξουμε το μέλλον, αλλά αφήνουμε τον εαυτό μας να ανοιχτεί στη ζωή με εμπιστοσύνη, με επίγνωση των επιθυμιών μας και των ορίων μας.

Αγαπώντας τον εαυτό μας με αυτή την πληρότητα, νιώθουμε ασφάλεια. Δεν αναζητούμε την επιβεβαίωση από τους άλλους, γιατί ξέρουμε βαθιά μέσα μας την αξία μας. Η αυτοπεποίθηση που αντλούμε από αυτή τη βαθύτερη σχέση με τον εαυτό μας μας επιτρέπει να ζούμε με μεγαλύτερη αρμονία και γαλήνη. Ό,τι κι αν συμβαίνει, ξέρουμε πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με αγάπη και κατανόηση. Κι αυτή η εμπιστοσύνη είναι που μας κάνει τελικά να νιώθουμε αληθινά ελεύθεροι.

Αγγελική Μπολουδάκη – Ειδικός Ψυχικής Υγείας