Η αλήθειά μας μέσα από τις ταυτίσεις μας

Φέρνουμε στη μνήμη μας την παιδική μας ηλικία, τότε που ο κόσμος ήταν ένας καθρέφτης για εμάς. Ταυτιστήκαμε με όσα μας καθρεφτίστηκαν: εικόνες, λέξεις, βλέμματα. Γίναμε αυτά που οι άλλοι έβλεπαν σε εμάς ή όσα εμείς νομίζαμε πως βλέπουν. Αφήσαμε τις σκέψεις μας να γίνουν σκιές και φως της ταυτότητάς μας. Αφήσαμε τα συναισθήματα να καθορίσουν ποιοι είμαστε, λες και κάθε φόβος, κάθε χαρά, κάθε προσδοκία ήταν το ίδιο μας το είναι.

Μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό εμπειριών, αναλάβαμε ρόλους που ίσως να μην ήταν ποτέ δικοί μας. Είπαμε “ναι” σε όνειρα που δεν γεννήθηκαν από τη δική μας καρδιά. Ίσως γιατί φοβόμασταν πως αν δεν το κάναμε, η αγάπη θα γλιστρούσε μακριά. Και με κάθε “πρέπει”, η αλήθεια μας παραμεριζόταν λίγο ακόμη. Γίναμε θύματα των ίδιων μας των αναγκών για αποδοχή, αφήνοντας πίσω την ελευθερία του να είμαστε απλώς… εμείς.

Βιώνοντας την αμφιβολία για την αξία σου, μοιάζει σαν να προσπαθείς να σταθείς σε κινούμενη άμμο. Κάθε βήμα προς την αυτοεκτίμηση μοιάζει να σε βουλιάζει περισσότερο, καθώς αμφισβητείς αν είναι στερεό το έδαφος που πατάς. Η αμφιβολία σου, όμως, δεν είναι η αλήθεια σου. Είναι ένας φακός που μπορείς να αφήσεις κάτω, μια φωνή που δεν είσαι υποχρεωμένος να ακούς. Όταν αρχίσεις να στρέφεις την προσοχή σου στις δικές σου επιλογές, ανακαλύπτεις τη δύναμη που έχουν. Μπορείς να εμπιστευτείς ξανά εσένα, να βρεις σταδιακά το θάρρος να πεις: «Η αξία μου δεν είναι διαπραγματεύσιμη, υπάρχει απλά επειδή υπάρχω».

Η αποτυχία μπορεί να σε πληγώσει, να σου φωνάξει ότι δεν είσαι αρκετός. Αλλά αν την κοιτάξεις κατάματα, θα δεις ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια στάση στον δρόμο σου. Δεν είναι προορισμός. Κάθε μικρή νίκη, κάθε κίνηση που κάνεις, έχει μέσα της τη δική της δύναμη. Όταν εκτιμάς τις στιγμές αυτές, χτίζεις σιγά-σιγά μια νέα σχέση με τον εαυτό σου. Η αποτυχία γίνεται τότε δάσκαλος και όχι εχθρός. Μια υπενθύμιση ότι η προσπάθειά σου μετράει περισσότερο από το αποτέλεσμα.

Αν ένιωσες υποταγμένος, ίσως κουβαλούσες μέσα σου την ανάγκη να αποφύγεις τη σύγκρουση, να διατηρήσεις μια ισορροπία, έστω και αν αυτή δεν ήταν προς όφελός σου. Η υποταγή, όμως, δεν είναι λύση· είναι ένα προσωρινό καταφύγιο. Όταν αρχίσεις να αναγνωρίζεις τις δικές σου επιθυμίες και να τις εκφράζεις, αφήνεις πίσω σου το παράπονο και τις κατηγορίες. Τότε, οι σχέσεις σου γίνονται πιο αυθεντικές, γιατί βασίζονται σε αμοιβαία κατανόηση και όχι σε σιωπηλές παραχωρήσεις.

Η συναισθηματική στέρηση μπορεί να σου δώσει την αίσθηση του κενού, σαν να σου λείπει κάτι θεμελιώδες για να νιώσεις πλήρης. Όμως, όσο ψάχνεις αυτήν την πληρότητα αποκλειστικά στους άλλους, τόσο το κενό παραμένει. Η μαγεία βρίσκεται στο να δώσεις πρώτα στον εαυτό σου τη φροντίδα που λαχταράς. Η αγάπη που δέχεσαι από μικρές, απλές στιγμές – ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ακόμα και τη φροντίδα που προσφέρεις σε κάτι μικρό όπως ένα φυτό – μπορεί να γεμίσει αυτό το κενό. Συνειδητοποιείς τότε ότι η αγάπη είναι παντού γύρω σου, όταν επιτρέψεις στον εαυτό σου να τη δεχτεί.

Η εξάρτηση μπορεί να μοιάζει με έναν αόρατο δεσμό που σε κρατά δεμένο. Σαν να μην μπορείς να σταθείς όρθιος χωρίς κάποιον δίπλα σου να σε στηρίζει. Κι όμως, κάθε μικρός στόχος που πετυχαίνεις μόνος σου είναι μια απόδειξη ότι μπορείς. Κάθε βήμα προς την αυτονομία, κάθε φορά που τολμάς να δοκιμάσεις κάτι νέο, είναι μια μικρή νίκη της ελευθερίας σου. Η ελευθερία δεν είναι η απόλυτη ανεξαρτησία· είναι η ικανότητα να δίνεις και να δέχεσαι με ισορροπία. Είναι η επιλογή να είσαι παρών στις σχέσεις σου, χωρίς να χάνεις τον εαυτό σου.

Ό,τι κι αν σε δυσκολεύει, όποια ταύτιση κι αν κουβαλάς, θυμήσου ότι αυτές οι καταστάσεις δεν είναι η αλήθεια σου. Είναι στάδια, μονοπάτια που μπορείς να διασχίσεις και να αφήσεις πίσω σου. Μέσα σου υπάρχει πάντα η δυνατότητα να αναγεννηθείς, να ανακαλύψεις ξανά τη δύναμή σου και να βρεις τον τρόπο να σταθείς ακέραιος, με πίστη στον εαυτό σου και στις δικές σου δυνατότητες.

Αλλά αυτή η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Κάθε στιγμή που περνά, υπάρχει η δυνατότητα για κάτι νέο. Πώς να ξεφύγεις από αυτά με τα οποία ταυτίστηκες; Δεν είναι εύκολο, γιατί εκεί επενδύθηκε όλη σου η ύπαρξη. Έδωσες αξία στον φόβο, στον θυμό, στην αποτυχία, στη στέρηση. Τα έκανες δικά σου. Πίστεψες πως χωρίς αυτά, δεν υπάρχεις.

Η συνήθεια είναι σαν ένα παλιό ένδυμα· το φοράς, όχι γιατί σου ταιριάζει ή σε κάνει να νιώθεις καλά, αλλά γιατί είναι γνώριμο, ασφαλές. Η ταύτιση με αυτό που είσαι, έστω και δυσάρεστο, γίνεται το καταφύγιο σου, ακόμα και αν βαθιά μέσα σου ξέρεις ότι δεν σου αξίζει. Ο φόβος της αλλαγής, της αποταύτισης, σε κρατά δεμένο. Δεν είναι απλώς ο φόβος του άγνωστου, είναι ο φόβος μήπως, αφήνοντας πίσω τον εαυτό που ξέρεις, χαθείς εντελώς. Και έτσι, πολλές φορές, προτιμάς τη δυστυχία που γνωρίζεις από την ελευθερία που φοβάσαι.

Όταν ο εαυτός σου έχει χτιστεί γύρω από αρνητικές ταυτίσεις – “δεν αξίζω”, “δεν μπορώ”, “δεν είμαι αρκετός” – τότε η αυτοεκτίμηση μοιάζει με πολυτέλεια. Αντί να δεις την αξία σου, στρέφεσαι στους άλλους, αναζητώντας επιβεβαίωση, σαν να μην μπορείς να σταθείς μόνος σου. Κάθε αποτυχία, κάθε απόρριψη, γίνεται απόδειξη ότι οι φόβοι σου ήταν βάσιμοι, και έτσι ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Και όταν προσκολλάσαι σε μια αρνητική εικόνα του εαυτού σου, οι φόβοι γίνονται οι φύλακες του τείχους σου. Το τείχος αυτό δεν είναι φτιαγμένο από ασφάλεια αλλά από άρνηση. Το χτίζεις ψηλά, κρατώντας τον κόσμο μακριά, μα πιο πολύ κρατάς εσένα μακριά από τον κόσμο. Κάθε τούβλο του τείχους είναι μια πεποίθηση, ένα “δεν μπορώ”, ένα “δεν είμαι”. Μέσα του, νιώθεις προστατευμένος, αλλά στην πραγματικότητα φυλακισμένος.

Όμως υπάρχει μια άλλη αλήθεια, μια αλήθεια που φοβάσαι να αντικρίσεις: δεν είσαι οι ταυτίσεις σου. Δεν είσαι οι φόβοι σου, ούτε οι αποτυχίες σου. Αυτά είναι κομμάτια της εμπειρίας σου, όχι της ουσίας σου. Μπορείς να κατεβάσεις το τείχος, όχι με βία, αλλά με κατανόηση. Κάθε τούβλο που αφαιρείς είναι μια απόφαση να δώσεις χώρο σε κάτι νέο.

Ναι, θα πονέσει. Θα νιώσεις εκτεθειμένος. Αλλά θα ανακαλύψεις έναν εαυτό που δεν γνώριζες, έναν εαυτό που δεν είναι φτιαγμένος από φόβους αλλά από δυνατότητες. Και τότε θα δεις πως, αντί να χαθείς, τελικά θα βρεις το πιο αυθεντικό σου κομμάτι.

Δεν είναι εύκολο να αποταυτιστείς από όσα σε κρατούν πίσω. Η συνήθεια έχει ρίζες βαθιές. Ο φόβος σου ψιθυρίζει πως αν αφήσεις το γνωστό, θα χαθείς. Αλλά η αλήθεια είναι πως μέσα από αυτή την απελευθέρωση βρίσκεις τον εαυτό σου. Βρίσκεις τη χαρά της σύνδεσης με ό,τι αγαπάς. Βλέπεις την ομορφιά σε κάθε εμπειρία, σε κάθε στιγμή.

Νιώθεις πως ανήκεις. Πως είσαι εδώ, παρών, σε έναν κόσμο που είναι δικός σου. Και ξαφνικά, η εμπιστοσύνη, η αγάπη, η ελευθερία γίνονται οι νέες σου ταυτότητες. Δεν χρειάζεται πια να κουβαλάς βάρη που δεν σου ανήκουν. Δεν χρειάζεται να προσποιείσαι πως είσαι κάτι που δεν είσαι.

Είσαι αρκετός. Και η ζωή σου, όπως είναι, είναι μια ευκαιρία να το θυμηθείς αυτό ξανά και ξανά.

Αγγελική Μπολουδάκη