Αυθεντικότητα και προσωπικά όρια

Γιατί άραγε ένας άνθρωπος να θυματοποιείται; Γιατί να εγκλωβίζεται σε έναν ρόλο που τον αφήνει εκτεθειμένο, αδύναμο και ανικανοποίητο; Συχνά, η απάντηση βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στον τρόπο που μεγάλωσε. Ίσως, στην οικογένειά του, ο ρόλος του θύματος να είχε αξία. Να ήταν ο μόνος τρόπος για να νιώσει σημαντικός ή αγαπητός. Όταν μεγαλώνεις με τέτοιες αντιλήψεις, είναι δύσκολο να δεις τον εαυτό σου διαφορετικά.

Όμως, λειτουργώντας έτσι, χάνεις την επαφή με τον αυθεντικό σου εαυτό. Δεν σε υποστηρίζεις. Δεν τιμάς τις ανάγκες σου. Η προσωπικότητά σου δεν εκτιμάται, όχι γιατί δεν έχει αξία, αλλά γιατί δεν της δίνεις τον χώρο να φανεί. Δεν εκφράζεις τα θέλω σου με δυναμισμό, κι έτσι οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι πραγματικά χρειάζεσαι. Κι όταν δεν υποστηρίζεις με σταθερότητα τα “όχι” σου, τότε τα όριά σου γίνονται θολά, αόρατα για τους γύρω σου. Νιώθεις πως μπορούν να τα παραβιάσουν — και πολλές φορές το κάνουν.

Συχνά, πέφτεις στην παγίδα να πιστεύεις πως αν τα δώσεις όλα, αν κάνεις τα πάντα σωστά, οι άλλοι θα σε εκτιμήσουν. Όμως, αυτός ο τρόπος σε κρατά καθηλωμένο σε μια παθητική θέση. Στην ουσία, περιμένεις από τους άλλους να σου δώσουν την αξία που δεν δίνεις εσύ ο ίδιος στον εαυτό σου. Στη συντροφική σου σχέση, αντί να διεκδικείς μια ισότιμη θέση, ζητάς να σου τη χαρίσουν. Και όταν αυτό δεν συμβαίνει, αντιδράς με παράπονο: “Γιατί δεν με καταλαβαίνουν;”, “Γιατί μου το κάνουν αυτό;”. Όμως, δεν εκφράζεις ξεκάθαρα τι θέλεις, τι σε πληγώνει, τι δεν θα ανεχτείς.

Σταδιακά, η σχέση σου χάνει τον ερωτισμό της. Όταν λειτουργείς παθητικά, γίνεσαι αντικείμενο ικανοποίησης και όχι ενεργό μέρος της σύνδεσης. Κι έτσι, η ενεργητική σου θέση μειώνεται. Επιπλέον, μπορεί να σε γοητεύουν χαρακτηριστικά του άλλου που αντανακλούν τις δικές σου ανεκπλήρωτες προσδοκίες — ίσως η δύναμη, η αυτοπεποίθηση, η αποφασιστικότητα. Όμως, παραβλέπεις την πραγματική του προσωπικότητα ή την ικανότητά του να δεσμεύεται συναισθηματικά και να συνδέεται ουσιαστικά.

Η απουσία ορίων επιβαρύνει τη σχέση. Ανέχεσαι καταστάσεις που σε πληγώνουν, δεν αντιδράς δυναμικά, κι αυτό δημιουργεί μια δυναμική όπου ούτε εσύ εκτιμάς τον εαυτό σου ούτε ο άλλος μπορεί να σε εκτιμήσει. Δεν είσαι ο αυθεντικός σου εαυτός. Και χωρίς αυθεντικότητα, πώς μπορεί να υπάρξει πραγματικός σεβασμός ή αμοιβαία ισοτιμία; Τα όρια είναι εκεί όχι μόνο για να προστατεύσουν εσένα, αλλά και για να δώσουν στον άλλο τον χώρο να δουλέψει για τη σχέση, να συμβάλει ενεργά και να επενδύσει.

Αυτό το μοτίβο συχνά επεκτείνεται και στη σχέση σου με το παιδί σου. Προσφέρεις τα πάντα χωρίς όρια, ελπίζοντας ότι εκείνο θα ζήσει όσα εσύ δεν κατάφερες, ότι μέσω της δικής του επιτυχίας θα νιώσεις κι εσύ ολοκληρωμένος. Όμως, τα παιδιά δεν διδάσκονται από τις προσδοκίες μας. Μιμούνται τις πράξεις μας. Όταν ζεις μέσα στον ρόλο του θύματος, το παιδί θα ακολουθήσει είτε ως θύμα είτε ως θύτης. Χωρίς να το καταλαβαίνεις, του διδάσκεις ότι η αξία του εαυτού εξαρτάται από την αποδοχή των άλλων ή ότι πρέπει να επιβάλλεται στους γύρω του για να νιώσει ισχυρό.

Η αλλαγή ξεκινά από σένα. Δώσε στον εαυτό σου την αξία που του αξίζει. Μην φοβάσαι μήπως χάσεις τον άλλον. Αντίθετα, στρέψε την έγνοια σου στον εαυτό σου. Εκτίμησε τις επιλογές σου, τις προσπάθειές σου, τη μοναδικότητά σου. Να είσαι ο αυθεντικός σου εαυτός και να το επικοινωνείς με ειλικρίνεια. Παρατήρησε πού αναγνωρίζεται η αξία σου και επένδυσε εκεί.

Δίνοντας στον εαυτό σου το παράδειγμα, θα μπορέσεις να εμπνεύσεις και τους άλλους γύρω σου. Όταν θέτεις όρια, όταν τιμάς τις ανάγκες σου, δίνεις και στους άλλους την άδεια να κάνουν το ίδιο. Η αυθεντικότητα γεννά αυθεντικότητα. Η εκτίμηση προς τον εαυτό σου δημιουργεί έναν κύκλο σεβασμού και αναγνώρισης που αναβαθμίζει όλες τις σχέσεις σου. Έτσι, η ζωή σου γεμίζει ουσία, σύνδεση και αληθινή πληρότητα.

Αγγελική Μπολουδάκη