Ένα παιδί έχει ανάγκη να κατανοείται συναισθηματικά

Ένα παιδί έχει ανάγκη να κατανοείται συναισθηματικά. Μαθαίνει με αυτόν τον τρόπο να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να τα σέβεται, να βασίζεται σε αυτά.

Αν τα συναισθήματα του δεν συναντήσουν ανταπόκριση, τα απωθεί, όπως απωθεί και τις ανάγκες του. Ο φόβος, ο θυμός, ο πόνος, το άγχος δεν μπορούν να βιωθούν  συνειδητά. Απωθούνται στη ψυχή και στο σώμα του και εμφανίζονται με τη μορφή συμπτωμάτων αργότερα. Η ψυχή έχει μνήμη όπως και το σώμα άλλωστε.

Ένα παιδί μπορεί να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματα του και να τα κατανοήσει, μόνο όταν υπάρχει κάποιος που τα καταλαβαίνει και δίνει νόημα σε αυτά. Διαφορετικά τα αγνοεί, νιώθει όπως πρέπει να νιώθει για να είναι ευχαριστημένοι οι άλλοι, ώστε να μην βιώσει την απώλεια, την εγκατάλειψη, την απόρριψη.

Ο άνθρωπος που στην παιδική του ηλικία δεν αναγνωρίστηκαν τα συναισθήματά του αμφιβάλει για αυτά. Αμφισβητεί τον πόνο που νιώθει, προσπαθεί να αλλάξει αυτό το συναίσθημα, νιώθοντας ενοχές που τον νιώθει. Παραμερίζει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, τοποθετώντας σε προτεραιότητα τις ανάγκες των άλλων. Αναπτύσσεται με τρόπο που ανταποκρίνεται σε αυτά που θέλουν οι άλλοι από εκείνον και όχι σε αυτά που επιθυμεί σύμφωνα με αυτό που είναι ο ίδιος και θέλει. Δεν νιώθει ελεύθερος να είναι ο εαυτός του. Δεν έχει αίσθηση των πραγματικών του αναγκών, αποξενώνεται από την αλήθεια του. Δεν μπορεί να διαχωρίσει τις δικές του επιθυμίες από τις επιθυμίες των άλλων. Δεν μπορεί να αφεθεί σε ό,τι επιθυμεί η αλήθεια του αλλά σε ό,τι τον ανακυκλώνει στο τραύμα του.

 Το παιδί θέλει να μπορεί να είναι λυπημένο ή χαρούμενο κάθε φορά που συμβαίνει κάτι που το κάνει να νιώθει  λύπη ή χαρά. Χρειάζεται κάποιον να του πει πως έχει το δικαίωμα να νιώθει όλα τα συναισθήματα. Ότι δεν υπάρχουν αρνητικά και θετικά συναισθήματα αλλά συναισθήματα που κατανοούνται από κάποιον ενήλικα, κάτι που το βοηθά να μην τα εκτονώνει σπασμωδικά αλλά να τα διαχειρίζεται ως φυσιολογικά. Δεν θέλει να προσποιείται πως είναι χαρούμενο για χάρη κάποιου άλλου, ούτε να κρύβει τη στενοχώρια του ή το άγχος του μήπως κάνει κακό στους άλλους.  Θέλει να έχει το δικαίωμα να νιώθει όλα τα συναισθήματα, χωρίς να σκέφτεται ότι είναι υποχρεωμένο για τα συναισθήματα των άλλων. Χωρίς να σκέφτεται ότι κάποιος θα πάθει κακό, όταν νιώθει.

Το παιδί που κατανοείται, σέβεται τα συναισθήματά του, τα υπολογίζει.  Τα συμβουλεύεται σε ό,τι κάνει, γιατί είναι η πυξίδα στη ζωή του. Συνειδητοποιεί ότι θα νιώθει χαρά όπως θα νιώθει και λύπη, μαθαίνει να αγκαλιάζει τη χαρά και τη λύπη του, χωρίς να περιμένει από τους άλλους να τον κάνουν να νιώσει έτσι, χωρίς να νιώθει υποχρεωμένος να κάνει τους άλλους να νιώσουν χαρά και λύπη για να τα νιώσει και εκείνος. Συνειδητοποιεί επίσης ότι οι συμπεριφορές των άλλων ανθρώπων αποτελούν αφορμές δεν αποτελούν την αιτία των συναισθημάτων του. Οι αντιδράσεις του είναι συμπεριφορές ενός ώριμου ανθρώπου που δέχεται τα συναισθήματά του ως κάτι καλό, για αυτό και μπορεί να συνδεθεί με όλα του τα συναισθήματα και να κατανοήσει τους άλλους ανθρώπους για τα δικά τους και όχι ενός παιδιού που πληγώθηκε στο παρελθόν και βλέπει τους άλλους με τα μάτια του τραύματός του, αποδίδοντας στους άλλους εξουσία ότι μπορούν να ελέγξουν και να επηρεάσουν τα συναισθήματά του και τις σκέψεις για τον εαυτό του.

Το παιδί που έχει κατανοηθεί ως ενήλικας διαχειρίζεται τα συναισθήματά του με στόχο να τα επικοινωνήσει, να τα μοιραστεί, να συνδεθεί με τους άλλους. Το παιδί όμως που δεν κατανοήθηκε κλείνεται στον εαυτό του σε κάθε απρόβλεπτη συγκυρία, γιατί φοβάται πως θα ζήσει μια επανάληψη βάζοντας τον εαυτό του στη θέση του μικρού παιδιού. Όταν αισθάνεται πόνο, θυμό, φόβο, άγχος, στην ιδέα ότι θα τα επικοινωνήσει για να τα μοιραστεί, φοβάται ότι δεν θα συναντήσει ανταπόκριση. Η ικανότητα του για σύνδεση έχει τραυματιστεί, οπότε αναπόφευκτα η ανταπόκριση που αποζητά είναι η ανταπόκριση ενός γονιού προς το παιδί του και όχι η ανταπόκριση όπου ο λόγος ανάμεσα σε δυο ανθρώπους τους κάνει να κατανοούν ο ένας τον άλλον και να αλλάζουν χάρη στην επικοινωνία. Το παιδί που κατανοήθηκε ως ενήλικας επικοινωνεί όλα του τα συναισθήματα, με τρόπο που κατανοούνται. Όταν τα εμπιστεύεται, βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις και τα επικοινωνεί, νιώθοντας καλά που συνδέεται με αυτά, που μοιράζεται χάρη σε αυτά.

Αγγελική Μπολουδάκη – Ειδικός ψυχικής υγείας