Ό,τι συμβαίνει στην παιδική ηλικία, δεν μένει πάντα εκεί

Η παιδική ψυχή είναι εύθραυστη και διψασμένη για αποδοχή, ασφάλεια και σύνδεση. Όταν οι γονείς δεν είναι σταθερά διαθέσιμοι, όταν παρανοούν τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού και επικεντρώνονται σε αυτό που εκείνοι νομίζουν πως χρειάζεται, το παιδί μένει συναισθηματικά μόνο. Αυτή η μοναξιά δεν είναι απλώς μια έλλειψη συντροφικότητας· είναι μια βαθιά αίσθηση εγκατάλειψης. Κάθε στιγμή απουσίας προσοχής, κάθε αδιαφορία, ερμηνεύεται από το παιδί ως απόρριψη και εγκατάλειψη. Αυτό το συναίσθημα γεννά έναν διαρκή φόβο: “Αν δεν είμαι σημαντικός/ή τώρα, θα είμαι ποτέ;”

Ένα παιδί που μεγαλώνει με αυτή την αίσθηση συχνά μαθαίνει να σχετίζεται με τους άλλους με τρόπο αμφιθυμικό και γεμάτο άγχος. Από τη μία πλευρά, λαχταρά τη σύνδεση, από την άλλη, φοβάται ότι αυτή η σύνδεση θα το πληγώσει. Ο φόβος της απόρριψης το κρατά σε διαρκή εσωτερική σύγκρουση. Κάθε φορά που προσπαθεί να συνδεθεί, γεννιέται μέσα του το άγχος ότι οι ανάγκες του δεν θα ακουστούν, ότι οι άλλοι θα τον/την αφήσουν πάλι συναισθηματικά μόνο/η. Αυτή η δυναμική οδηγεί το παιδί να εξαρτάται ή να λειτουργεί συνεξαρτητικά. Στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι αξίζει, μαθαίνει να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων, αγνοώντας πλήρως τις δικές του. Είναι μια μορφή αυτοθυσίας που δεν προκύπτει από γενναιοδωρία, αλλά από φόβο: φόβο να μείνει μόνο.

Αν οι γονείς είναι επικριτικοί και απορριπτικοί, το πλήγμα γίνεται βαθύτερο. Το παιδί μαθαίνει πως η αποδοχή δεν είναι ποτέ δεδομένη και πως κάθε του κίνηση κρίνεται σκληρά. Σ’ αυτή την περίπτωση, αναπτύσσει έναν απορριπτικό και αποφευκτικό τρόπο σχέτισης. Σχετίζεται με τους άλλους κρατώντας μια ασφαλή απόσταση, γιατί φοβάται πως η έκφραση της ευαλωτότητάς του θα οδηγήσει σε απόρριψη. Έχει μάθει πως κάθε φορά που έδειχνε τα συναισθήματά του, αυτά δεν κατανοούνταν, δεν εκτιμόντουσαν. Έτσι, σχημάτισε την πεποίθηση ότι τα συναισθήματά του είναι ασήμαντα, πως ο ίδιος/η ίδια δεν αξίζει.

Για να αποφύγει τον πόνο της απόρριψης, το παιδί υιοθετεί μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού του. Προσπαθεί να είναι αυτό που οι άλλοι φαίνεται να θέλουν, ελπίζοντας ότι θα κερδίσει έτσι την αποδοχή που στερήθηκε. Ωστόσο, αυτή η ψεύτικη εικόνα δεν το γεμίζει, παρά το απομακρύνει ακόμα περισσότερο από την αυθεντικότητα και τη σύνδεση. Η φαινομενική του ανεξαρτησία είναι, συχνά, μια άμυνα. Είναι ένας τρόπος να προστατεύσει την ευαίσθητη ψυχή του από τον φόβο της απόρριψης, κρύβοντας τις αληθινές του ανάγκες.

Οι πληγές που δημιουργούνται από την έλλειψη σταθερής αγάπης και αποδοχής δεν είναι απλώς σημάδια του παρελθόντος. Συνεχίζουν να επηρεάζουν τον τρόπο που ο άνθρωπος συνδέεται, αγαπά και εκφράζεται σε όλη του τη ζωή. Χρειάζεται πολλή ενσυναίσθηση, φροντίδα και αυτογνωσία για να ξαναβρεί κανείς την εμπιστοσύνη στη σύνδεση, να μάθει να εκφράζει τις ανάγκες του χωρίς φόβο και να διεκδικεί τη θέση του στον κόσμο.

Αγγελική Μπολουδάκη