Ενοχή και αυτοεκτίμηση

 Η αυτοεκτίμηση και η ενοχή συχνά ριζώνουν στην παιδική μας ηλικία. Όταν, κατά την ανάπτυξή μας, δεν αναγνωρίστηκαν οι ανάγκες μας και δεν λάβαμε τον σεβασμό που δικαιούμασταν, μάθαμε να προσαρμοζόμαστε στις προσδοκίες των άλλων, παραμερίζοντας τις δικές μας επιθυμίες. Κάθε φορά που προσπαθούμε να εκφραστούμε ελεύθερα, ένα κύμα ενοχής μας επιβάλλει να προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε ανάγκες άλλων, ακόμη κι αν αυτές δεν ευθυγραμμίζονται με τις δικές μας.

Όταν μεγαλώνουμε σε ένα περιβάλλον που δεν μας δίνει τον χώρο να είμαστε ο εαυτός μας, μαθαίνουμε να αναζητούμε επιβεβαίωση από εξωτερικές πηγές. Αυτή η διαρκής αναζήτηση αποδοχής μας αποξενώνει από την αυθεντική μας φωνή και μας κάνει ευάλωτους στη χειραγώγηση.  Η προσπάθεια να κερδίσουμε την προσοχή και την αποδοχή των άλλων μπορεί να μας κάνει ανεκτικούς σε συμπεριφορές, οι οποίες υποσκάπτουν την αυτοεκτίμησή μας.

Όταν κάποιος δεν μας βλέπει, δεν μας εκτιμά, και δεν μας υπολογίζει, νιώθουμε καταπίεση καθώς προσπαθούμε να προσαρμοστούμε. Παρά την καταπίεση, η ενοχή μας αναγκάζει να προσπαθούμε συνεχώς να αποδείξουμε την αξία μας. Νιώθουμε ότι φταίμε, και κάθε προσπάθεια να επανορθώσουμε την εικόνα μας στα μάτια του άλλου γίνεται μάταιη και εξαντλητική.

Ένας άνθρωπος που είναι ευάλωτος στην απόρριψη, προσαρμόζεται για ψήγματα επιβεβαίωσης, που τον κρατά υποταγμένο και ανελεύθερο να αναπτύξει την αυθεντικότητά του. Όταν εξιδανικεύεις στον άλλον ό,τι νομίζεις πως σου λείπει, παγιδεύεσαι, χάνεις τη δική σου φωνή. Όταν προσπαθείς να κάνεις τα πάντα για να κερδίσεις την προσοχή, νομίζοντας ότι έτσι είσαι χρήσιμος/η, προσελκύεις συμπεριφορές που σε επιβεβαιώνουν για αυτό που τους προσφέρεις. Χάνεις τον αυτοσεβασμό σου, αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου, και η αυτοεκτίμησή σου επηρεάζεται. Κάθε φορά που κάποιος σε χειραγωγεί, προσπαθείς να καταλάβεις τι δεν έκανες σωστά, για να επανορθώσεις. Σου φαίνεται πιο λογικό να κάνεις αλλαγές μόνο εσύ. Στις σχέσεις εκτίμησης, νιώθεις άβολα γιατί ο ρόλος σου δεν νιώθει οικεία. Αυτός ο ρόλος σου επιβάλλει έναν έλεγχο και οτιδήποτε διαφορετικό προσπαθεί να το εκτοπίσει, γιατί δεν είναι προβλέψιμο σύμφωνα με τις συνήθειες που έχει αναπτύξει.

Η ενοχή μπορεί να έχει θετικό ρόλο όταν μας οδηγεί στην αυτοκριτική και τη βελτίωση. Ωστόσο, όταν γίνεται μόνιμη και καθορίζει τις πράξεις μας, μπορεί να μας παγιδεύσει σε έναν φαύλο κύκλο ανασφάλειας και υποταγής. Η ουσιαστική απελευθέρωση έρχεται όταν αναγνωρίσουμε και αποδεχτούμε την αξία μας, χωρίς να εξαρτόμαστε από την αποδοχή των άλλων. Αυτή η διαδικασία είναι εσωτερική, απαιτεί χρόνο και αυτογνωσία, αλλά είναι απαραίτητη για την ανάκτηση του αυτοσεβασμού μας και την επίτευξη ουσιαστικών και ισότιμων σχέσεων.

Αγγελική Μπολουδάκη