Ο Jonas και η θάλασσα
31 Οκτωβρίου 2020
Γιατί απ’ όλους τους χειμώνες είν’ ένας τόσο μεγάλος που, αν τον ξεπεράσουμε, η καρδιά μας στο εξής όλα θα τα αντέχει
6 Νοεμβρίου 2020

Η απόλαυση του παιδιού, η επιθυμία του ενήλικα

Ως παιδιά, οι χαρούμενες στιγμές ήταν το φως που μας ζέσταινε, αλλά και οι δύσκολες είχαν τη δική τους παρουσία, βαραίνοντας τις καρδιές μας με ανεπίλυτους κόμπους. Τα παιδιά μέσα μας, ακόμα και ως ενήλικες, ίσως να προσμένουν να αναβιώσουν αυτές τις εμπειρίες, ακόμα κι αν πόνεσαν. Δεν είναι γιατί τους αρέσει ο πόνος, αλλά γιατί εκεί βρίσκουν ένα κομμάτι του εαυτού τους που δεν θέλουν να αφήσουν. Είναι ο φόβος της απώλειας, ο φόβος του κενού που μένει όταν πρέπει να αποχαιρετήσουμε.

Ωστόσο, η αποδοχή αυτής της απώλειας, αυτού του πένθους, είναι και η γέφυρα προς την ελευθερία μας. Γιατί μόνο όταν αποδεχτούμε ότι το παρελθόν μας δεν μπορεί να αλλάξει, μπορούμε να αγκαλιάσουμε το παρόν για αυτό που είναι. Το μικρό παιδί μέσα μας ίσως αντιστέκεται, αλλά ο ενήλικας που έχουμε γίνει ξέρει ότι η πραγματική ζωή είναι εδώ και τώρα.

Ως παιδιά, ζούσαμε με αθωότητα, χωρίς συνείδηση των συνεπειών. Ήμασταν απροστάτευτα αλλά και ξέγνοιαστα, καθώς άλλοι φρόντιζαν για μας. Τώρα, όμως, έχουμε τη σοφία να αναγνωρίσουμε ότι η ελευθερία μας συνοδεύεται από ευθύνη. Κάθε μας πράξη έχει ένα βάρος, όχι μόνο για μας αλλά και για τους άλλους γύρω μας. Και σε αυτό το ταξίδι, η ευθύνη δεν είναι βάρος που μας καταπιέζει, αλλά ένας χάρτης που μας δείχνει τον δρόμο προς την ωρίμανση.

Το τραυματισμένο παιδί μέσα μας συχνά επιστρέφει στις ίδιες συνήθειες, στις ίδιες εξαρτήσεις, στις ίδιες ψευδαισθήσεις. Το κάνει γιατί εκεί βρίσκει μια παράδοξη παρηγοριά, έστω και αν αυτές οι συνήθειες το κρατούν ακινητοποιημένο. Όπως η μέλισσα στο μέλι, βουτάει στο οικείο, χωρίς να βλέπει ότι μπορεί να πνιγεί. Η ευχαρίστηση από τη συνήθεια, από την εξάρτηση, μοιάζει γλυκιά, αλλά στην πραγματικότητα κρατά το τραύμα ανοιχτό.

Ως παιδιά, ζούσαμε με αθωότητα, χωρίς συνείδηση των συνεπειών. Ήμασταν απροστάτευτα αλλά και ξέγνοιαστα, καθώς άλλοι φρόντιζαν για μας. Τώρα, όμως, έχουμε τη σοφία να αναγνωρίσουμε ότι η ελευθερία μας συνοδεύεται από ευθύνη. Κάθε μας πράξη έχει ένα βάρος, όχι μόνο για μας αλλά και για τους άλλους γύρω μας. Και σε αυτό το ταξίδι, η ευθύνη δεν είναι βάρος που μας καταπιέζει, αλλά ένας χάρτης που μας δείχνει τον δρόμο προς την ωρίμανση.

Το τραυματισμένο παιδί μέσα μας συχνά επιστρέφει στις ίδιες συνήθειες, στις ίδιες εξαρτήσεις, στις ίδιες ψευδαισθήσεις. Το κάνει γιατί εκεί βρίσκει μια παράδοξη παρηγοριά, έστω και αν αυτές οι συνήθειες το κρατούν ακινητοποιημένο. Όπως η μέλισσα στο μέλι, βουτάει στο οικείο, χωρίς να βλέπει ότι μπορεί να πνιγεί. Η ευχαρίστηση από τη συνήθεια, από την εξάρτηση, μοιάζει γλυκιά, αλλά στην πραγματικότητα κρατά το τραύμα ανοιχτό.

Το ανώριμο παιδί μέσα μας αναπολεί το παρελθόν και, μέσα από τις πράξεις του, παραμένει παιδί. Αναζητά σωτήρες, αποζητά εξαρτήσεις, και βιώνει ένα πνιγηρό αίσθημα απόλαυσης, το οποίο μοιραία εμποδίζει την ανάπτυξή του. «Είδα κάποτε μια μέλισσα πνιγμένη μέσα στο μέλι και κατάλαβα», μας λέει ο Νίκος Καζαντζάκης

Φανταστείτε το μικρό παιδί μέσα μας. Αυτό το κομμάτι του εαυτού μας που αναζητά απεγνωσμένα την ασφάλεια και τη ζεστασιά της αποδοχής. Κάθε λέξη που ακούει, κάθε πράξη που βιώνει, γίνεται μια ευκαιρία να νιώσει συνδεδεμένο, να πιστέψει πως είναι αρκετό. Μέσα από τη φαντασία του, υφαίνει μια αίσθηση επανόρθωσης, λες και οι πληγές του παρελθόντος μπορούν να γιατρευτούν αν απλώς κάποιος δείξει πως είναι εκεί – σταθερός, διαθέσιμος, αληθινός.

Όμως, μεγαλώνουμε. Και καθώς ο ενήλικας μέσα μας παίρνει τη σκυτάλη, το βλέμμα αλλάζει. Δεν αναζητά πια να «κρατηθεί» μόνο από τον άλλο. Αρχίζει να βλέπει τη σχέση, τις λέξεις, τις πράξεις, ως μέσα ανάπτυξης και εξέλιξης. Όχι μόνο της δικής του, αλλά και του άλλου. Στον πυρήνα αυτής της μετατόπισης κρύβεται μια βαθύτερη σοφία: η αληθινή σύνδεση δεν είναι μονόδρομος. Είναι ένα μοίρασμα, ένας χορός, όπου και οι δύο καλούνται να μάθουν, να ανοίξουν την καρδιά τους, να εξελιχθούν.

Και εδώ βρίσκεται η μαγεία: όταν ο ενήλικας μέσα μας αναγνωρίζει το παιδί που εξακολουθεί να υπάρχει, δεν το καταπιέζει. Το αγκαλιάζει με κατανόηση και του δίνει χώρο να νιώσει, να αναζητήσει την ασφάλεια που χρειάζεται. Αλλά ταυτόχρονα, το καθοδηγεί. Του ψιθυρίζει πως οι σχέσεις δεν είναι μόνο για να γεμίζουμε τα δικά μας κενά, αλλά και για να χτίζουμε μαζί κάτι μεγαλύτερο, πιο βαθύ, πιο ουσιαστικό.

Έτσι, το παιδί και ο ενήλικας μέσα μας μπορούν να συνεργαστούν. Το ένα να μας θυμίζει την ανάγκη για σύνδεση, το άλλο να μας δείχνει τον δρόμο της ανάπτυξης. Και κάπως έτσι, οι λέξεις και οι πράξεις αποκτούν έναν διπλό ρόλο: γίνονται αγκαλιά για το παιδί, αλλά και γέφυρα για τον ενήλικα που επιθυμεί να προχωρήσει, όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τον άλλο. Διότι, στο βάθος, η αληθινή ανάπτυξη είναι πάντα ένα κοινό ταξίδι.

Ο ενήλικας μέσα μας, όμως, μπορεί να κάνει κάτι διαφορετικό. Μπορεί να εργαστεί για τη θεραπεία. Όχι αρνούμενος το παρελθόν ή τα σημάδια του, αλλά αγκαλιάζοντάς τα. Η αγάπη για τον εαυτό μας δεν σημαίνει να ξεχνάμε τις πληγές, αλλά να μαθαίνουμε να ζούμε με αυτές, να κατανοούμε πώς μας διαμόρφωσαν, χωρίς να μας ορίζουν.

Η πραγματική σύνδεση δεν έρχεται μέσα από την εξάρτηση, ούτε μέσα από την απαίτηση να μας γεμίσει ο άλλος τα κενά μας. Έρχεται όταν δυο άνθρωποι κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση, χτίζουν μαζί κάτι μεγαλύτερο από αυτούς. Είναι μια σύνδεση που δεν βασίζεται στην ανάγκη, αλλά στην επιλογή. Είναι η ενότητα που γεννιέται όταν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός, ειλικρίνεια και κοινή προσπάθεια.

Η αποδοχή ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι και ότι κανείς άλλος δεν θα μας “σώσει” είναι δύσκολη. Χρειάζεται κουράγιο να αφήσουμε πίσω τις αυταπάτες που μας κρατούσαν ασφαλείς. Όμως, σε αυτή τη διαδικασία βρίσκουμε την πραγματική μας δύναμη. Αναγνωρίζουμε ότι η ευτυχία δεν έρχεται από την προσκόλληση στο παρελθόν ή στις φαντασιώσεις, αλλά από την ικανότητά μας να δημιουργούμε στο παρόν.

Η αυτογνωσία είναι μια πορεία που απαιτεί υπομονή, επιμονή και, κυρίως, τρυφερότητα προς τον εαυτό μας. Είναι η ικανότητα να αγκαλιάζουμε όλα μας τα συναισθήματα, ακόμα κι αυτά που μας φοβίζουν ή μας πονούν. Είναι η αναγνώριση ότι οι πληγές μας μπορεί να παραμένουν, αλλά δεν μας καθορίζουν. Μπορούμε να είμαστε ευάλωτοι και δυνατοί ταυτόχρονα.

Αυτή η πορεία δεν είναι απλή. Μας καλεί να αποχαιρετήσουμε το παιδί που αναζητά σωτήρες, να γίνουμε ο ενήλικας που αναλαμβάνει την ευθύνη. Μας καλεί να διαλέξουμε το δύσκολο μονοπάτι της αυτοδημιουργίας, της αυτοσύνδεσης και της συνειδητής αγάπης. Αλλά είναι ένα μονοπάτι γεμάτο ζωή, γεμάτο ουσία. Και σε αυτό το ταξίδι, κάθε βήμα που κάνουμε μας φέρνει πιο κοντά σε μια ζωή αυθεντική, γεμάτη σύνδεση, δημιουργία και αληθινή αγάπη.

Αγγελική Μπολουδάκη