Αυτοεκτίμηση είναι η δύναμη να βάζεις όρια και να αγαπάς τον εαυτό σου

Αν μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον όπου οι γονείς σου ήταν υπερβολικά επικριτικοί ή σου ανέθεταν ευθύνες δυσανάλογες της ηλικίας σου, είναι πιθανό να έχεις μάθει να αισθάνεσαι ανεπαρκής και υπεύθυνος για τα πάντα. Ίσως να έχεις συνδέσει την αξία σου με την ικανοποίηση των άλλων, πιστεύοντας ότι πρέπει πάντα να ανταποκρίνεσαι στις προσδοκίες τους. Αυτό μπορεί να έχει καλλιεργήσει μέσα σου ένα βαθύ αίσθημα ενοχής και την ανάγκη για τελειότητα, καθώς κάθε λάθος φαντάζει ως απόδειξη ανεπάρκειας. Νιώθεις πως δεν είσαι αρκετά καλός, αισθάνεσαι άγχος στην ιδέα να ικανοποιήσεις τους άλλους, δυσκολεύεσαι να βάλεις όρια και να υπερασπιστείς τον εαυτό σου. Δεν πιστεύεις στην αξία σου για αυτό και κατηγορείς τον εαυτό σου ακόμη και όταν δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος.

Όταν οι άλλοι αμφισβητούν την κρίση σου, ίσως να δυσκολεύεσαι να εμπιστευτείς τον εαυτό σου. Αν έχεις ακούσει συχνά εκφράσεις όπως «δεν ξέρεις» ή «μην εμπιστεύεσαι τη σκέψη σου», είναι φυσιολογικό να αμφιβάλλεις για τις επιλογές σου. Αυτό μπορεί να σε έχει οδηγήσει σε σχέσεις όπου οι άλλοι εκμεταλλεύονται την αμφιβολία σου, κάνοντάς σε να νιώθεις πως υπερβάλλεις ή πως η οπτική σου είναι λανθασμένη.

Συχνά προσπαθείς να δικαιολογήσεις τη συμπεριφορά των άλλων αντί να προστατεύσεις τον εαυτό σου. Μπορεί να επιμένεις σε τοξικές σχέσεις που σε πληγώνουν, φοβούμενος την απόρριψη ή την εγκατάλειψη. Ίσως να έχεις μάθει να υποχωρείς για χάρη της «ειρήνης», αγνοώντας τα δικά σου συναισθήματα και ανάγκες. Ωστόσο, η αυτοθυσία αυτή δεν σε προστατεύει· αντίθετα, σε απομακρύνει από την αληθινή σου αξία.

Όταν προσπαθείς να κατανοήσεις τη συμπεριφορά των άλλων, ακόμα και όταν αυτή σε πληγώνει, είναι σαν να πιστεύεις πως αν βρεις μια λογική εξήγηση, αν κατανοήσεις το “γιατί”, τότε ίσως ο πόνος να είναι λιγότερος. Δικαιολογείς τις πράξεις τους, όχι επειδή δεν βλέπεις την αδικία, αλλά επειδή η αποδοχή της αλήθειας θα σήμαινε πως πρέπει να κάνεις κάτι γι’ αυτήν. Και αυτό είναι τρομακτικό.

Από μικρή ηλικία, ίσως, σου έμαθαν ότι είναι σημαντικό να διατηρείς την ειρήνη, να προσαρμόζεσαι, να καταλαβαίνεις τους άλλους. “Μην αντιδράς”, “μην είσαι ευαίσθητος/η”, “προσπάθησε να καταλάβεις τις προθέσεις τους”. Κι έτσι, μεγάλωσες πιστεύοντας ότι η αξία σου συνδέεται με την ικανότητά σου να αποφεύγεις τις συγκρούσεις. Ότι αν πεις “όχι”, αν βάλεις όρια, ίσως χάσεις την αγάπη, ίσως απορριφθείς.

Όμως η αλήθεια είναι πως η αγάπη που πρέπει να κερδηθεί με θυσία του εαυτού σου δεν είναι πραγματική αγάπη. Η αυθεντική σύνδεση δεν απαιτεί να μικραίνεις τον εαυτό σου. Η αξία σου δεν μειώνεται όταν προστατεύεις τον εαυτό σου. Δεν είναι εγωιστικό να λες “αυτό δεν μου αξίζει”. Είναι πράξη ευθύνης απέναντι στην ψυχή σου.

Το να μάθεις να αναγνωρίζεις πότε μια σχέση είναι τοξική και να επιτρέπεις στον εαυτό σου να απομακρυνθεί, είναι μια βαθιά πράξη αυτοσεβασμού. Σημαίνει ότι αναγνωρίζεις πως η ευτυχία σου δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Ότι η ψυχική σου ηρεμία αξίζει περισσότερο από την ψευδαίσθηση μιας σχέσης που στηρίζεται στο φόβο της εγκατάλειψης.

Αν νιώθεις ανασφαλής ή αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου, θυμήσου: η αλήθεια σου είναι σημαντική. Τα συναισθήματά σου είναι έγκυρα. Δε χρειάζεται να εξηγήσεις ξανά και ξανά γιατί κάτι σε πληγώνει. Αν κάποιος δεν σε σέβεται, δεν είναι δική σου ευθύνη να του δώσεις λόγους να το κάνει.

Η ενσυναίσθηση είναι πολύτιμη, αλλά όχι εις βάρος της αυτοεκτίμησής σου. Μπορείς να είσαι καλός άνθρωπος, γεμάτος κατανόηση, και ταυτόχρονα να βάζεις όρια. Δεν χρειάζεται να επιλέξεις το ένα ή το άλλο. Μπορείς να αγαπάς τους άλλους, αλλά πάνω από όλα, μπορείς να αγαπάς τον εαυτό σου.

Εκείνο που έχεις ανάγκη είναι να μάθεις να λές «όχι» χωρίς να νιώθεις υποχρέωση να ευχαριστήσεις τους άλλους. Κάθε φορά που σκέπτεσαι ότι φταις για κάτι, αναρωτήσου: «Πραγματικά φταίω; Ή έχω μάθει να αναλαμβάνω ευθύνες που δεν μου ανήκουν;»

Ο δρόμος προς την αυτοεκτίμηση και την εσωτερική ελευθερία ξεκινά όταν αρχίσεις να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου. Είσαι αρκετός, είσαι πολύτιμος, και έχεις το δικαίωμα να ζεις με σεβασμό και αγάπη προς τον εαυτό σου. Δώσε στον εαυτό σου την άδεια να σταθεί σταθερός στα πιστεύω και τις ανάγκες του. Μέσα σου υπάρχει μια δύναμη που περιμένει να ακουστεί. Άκουσέ την και επέτρεψε στην αξία σου να λάμψει.

Αγγελική Μπολουδάκη