Όταν δεν αναζητάς την εξάρτηση, ανακαλύπτεις την αγάπη μέσα σου και γύρω σου

Όταν στρώνεις το τραπέζι, πριν καθίσεις ,
να ελέγχεις σχολαστικά την αντικρινή σου καρέκλα
αν είναι γερή, μήπως τρίζει ,
μήπως χαλάρωσαν οι εγκοπές, μήπως φαγώθηκαν οι αρμοί,
μήπως υποσκάπτει το σκελετό σκουλήκι,
γιατί εκείνος που δεν κάθεται
γίνεται κάθε μέρα και πιο βαρύς .

Κική Δημουλά, Πρόσεχε

Συχνά, η εξάρτηση από τους άλλους πηγάζει από την ανάγκη για επιβεβαίωση, για αποδοχή ή για ασφάλεια. Αυτές οι ανάγκες μπορούν να μετατραπούν σε βαθύτερες εξαρτήσεις όταν νιώθουμε ότι χρειαζόμαστε συνεχώς τους ανθρώπους γύρω μας για να νιώσουμε ολοκληρωμένοι. Είναι φυσιολογικό να θέλουμε να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε, αλλά όταν αυτή η επιθυμία γίνεται άρρηκτα δεμένη με την ανάγκη για επιβεβαίωση, τότε μιλάμε για εξάρτηση.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν αγαπάμε τους ανθρώπους επειδή εξαρτιόμαστε από αυτούς. Η αληθινή αγάπη είναι ελεύθερη από εξαρτήσεις. Όταν αγαπάμε πραγματικά, το κάνουμε επειδή αναγνωρίζουμε και εκτιμούμε την αξία του άλλου προσώπου, και όχι επειδή χρειαζόμαστε κάτι από αυτόν.

Αναλώνεσαι σε σχέσεις όπου δεν υπάρχει δέσμευση, γιατί ίσως αυτές οι σχέσεις σε απαλλάσσουν από την ευθύνη να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου. Όταν η άλλη πλευρά δεν εκφράζει ανοιχτά και ειλικρινά τα συναισθήματά της, η δική σου εμπλοκή σε τέτοιες σχέσεις μπορεί να σε προστατεύει από την πρόκληση της ουσιαστικής σύνδεσης με τον εαυτό σου και τις αλήθειες σου.

Ένας από τους λόγους που μπορεί να ελέγχεις ή να επιδιώκεις να αλλάξεις τους άλλους, είναι για να αποφύγεις τη δέσμευση με τον εαυτό σου. Εστιάζοντας στην αλλαγή του άλλου, αποφεύγεις την εσωτερική δέσμευση να αναλάβεις την προσωπική σου ευθύνη. Αυτός ο έλεγχος, όμως, τελικά σε απομακρύνει από την ουσία και τη γνησιότητα των σχέσεων.

Όταν ο άλλος δεν συμπεριφέρεται σύμφωνα με τις προσδοκίες σου, η τάση είναι να προσπαθείς να τον αλλάξεις για να καλύψεις τις δικές σου ανάγκες. Αυτή η προσδοκία ότι οι άλλοι θα αλλάξουν αν προσπαθήσεις αρκετά γι’ αυτούς, είναι στην πραγματικότητα μια αντανάκλαση της δικής σου αδυναμίας να δεχτείς την αυτονομία τους.

Η δέσμευση, σε αντίθεση με την εξάρτηση, είναι μια δυναμική κατάσταση που προϋποθέτει αρμονία μεταξύ λόγων και πράξεων. Δεσμεύεσαι όταν αυτά που λες, τα συναισθήματά σου και οι πράξεις σου ευθυγραμμίζονται με ό,τι πραγματικά επιθυμείς. Η δέσμευση αφορά την εστίαση στα πράγματα που είναι σημαντικά για σένα και την αφοσίωση σε αυτά. Δεν είναι απλά μια συναισθηματική αντίδραση, αλλά μια συνειδητή επιλογή που βασίζεται στις αξίες σου.

Το να αποφύγεις τη δέσμευση, σημαίνει συχνά ότι προσπαθείς να ελέγξεις τους άλλους αντί να αντιμετωπίσεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Όσο περισσότερο εστιάζεις σε σχέσεις που δεν οδηγούν πουθενά, τόσο περισσότερο αποφεύγεις να αναλάβεις την ευθύνη για τη δική σου ευημερία και ανάπτυξη. Αυτός ο κύκλος σε αφήνει κολλημένο σε μια κατάσταση εξάρτησης, όπου το πάθος μπορεί να παρερμηνευτεί ως αληθινή σύνδεση, ενώ στην πραγματικότητα παραμένει μια μορφή φυλακής.

Από μικρή ηλικία, ίσως έμαθες να θεωρείς πως αν κάνεις τα πάντα για τους άλλους, τότε αυτοί θα αλλάξουν με κάποιον τρόπο, και η σχέση σου μαζί τους θα βελτιωθεί. Αυτή η πεποίθηση σε οδηγεί να αναζητάς την αλλαγή στους άλλους αντί να την επιδιώκεις στον εαυτό σου. Όμως η ουσιαστική δέσμευση σε μια σχέση σημαίνει ότι αλλάζετε και οι δύο, εξελίσσεστε μαζί, όχι επειδή θυσιάζετε τα πάντα ο ένας για τον άλλον, αλλά επειδή αλληλοβοηθάστε να γίνετε καλύτεροι και να εξελίξετε την αξία σας.

Σχέσεις χωρίς δέσμευση προσφέρουν το «άλλοθι» να παραμένεις μόνος, γεμάτος παράπονο και θυμό για τους άλλους. Αυτό μπορεί να τροφοδοτεί την αίσθηση ότι δεν σου αξίζει η αληθινή αγάπη και ότι παραμένεις σε μια μόνιμη αναμονή για την παιδική εκδοχή του ιδανικού συντρόφου. Η εξάρτηση όμως αποτρέπει την αυθεντική σύνδεση και μας αφήνει κολλημένους σε μια κατάσταση ανασφάλειας.

Η αληθινή σύνδεση σημαίνει να συνδέεσαι με κάποιον σε ισότιμο επίπεδο, να μοιράζεσαι την ευθύνη για την κοινή σας πορεία και να σέβεσαι ο ένας τον άλλον για ό,τι είναι. Όταν συνδέεσαι, η σχέση είναι βασισμένη στην αμοιβαιότητα, στη συνέπεια και στη σοβαρότητα. Οι αποφάσεις και οι πράξεις σας εναρμονίζονται με τις αξίες σας.

Αντίθετα, η εξάρτηση οδηγεί σε προσδοκίες, απαιτήσεις και σε μια ανώριμη προσκόλληση στις ανάγκες επιβεβαίωσης. Οι σχέσεις γίνονται άδικες όταν δεν υπάρχει ισότητα στην ανταπόκριση, και ο ένας εκμεταλλεύεται ή εξουσιάζει τον άλλον.

Η αυτονομία και η ισορροπημένη σύνδεση δεν απαιτούν τον έλεγχο ή την εξάρτηση. Η ουσιαστική σύνδεση βασίζεται στην ελευθερία, στον σεβασμό και στην ευθύνη. Αυτά είναι τα θεμέλια μιας σχέσης που επιτρέπει και στους δύο να εξελίσσονται μαζί, χωρίς να περιορίζονται από τις ανασφάλειες και τις προσδοκίες που επιβάλλει η εξάρτηση.

Όταν συνδέεσαι αυθεντικά με κάποιον, δεν επιβάλλεις απαιτήσεις που απορρέουν από εσωτερικά κενά. Αντίθετα, αξιολογείς με ωριμότητα αν ο άλλος άνθρωπος σέβεται την αξία του και αν λειτουργεί με υπευθυνότητα στη ζωή του. Η αληθινή σύνδεση δεν αφορά απλώς την ικανοποίηση των δικών σου αναγκών, αλλά την αλληλοστήριξη και την κοινή πορεία προς ένα όραμα ζωής που σας συνδέει και τους δύο.

Η διαφορά ανάμεσα στην εξάρτηση και τη σύνδεση βρίσκεται στην ισορροπία και στην ελευθερία. Όταν εξαρτάσαι από κάποιον, νιώθεις ότι το «εγώ» σου διογκώνεται ή συρρικνώνεται ανάλογα με τη σχέση. Όταν συνδέεσαι πραγματικά, το «εγώ» σου αναγεννιέται μέσα από τη σχέση, γιατί προκύπτει από την αμοιβαία αποδοχή και εξέλιξη.

Το κλειδί για να ξεφύγεις από τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης είναι να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου, να καλλιεργήσεις την αυτονομία σου και να μάθεις να συνδέεσαι με ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να πορευτούν μαζί σου με αμοιβαία δέσμευση, σεβασμό και εκτίμηση.

Αγγελική Μπολουδάκη