Νιώθοντας αγάπη για το παρελθόν μας ως παιδιά

Ο θυμός είναι ένα ισχυρό συναίσθημα που, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη δυσαρέσκεια και αποξένωση από τον εαυτό μας και τους άλλους. Όταν αναγνωρίζουμε ότι νιώθουμε θυμό για τους γονείς μας ή άλλους από το παρελθόν, αυτό είναι ένα πρώτο σημάδι ότι κάτι βαθύτερο χρειάζεται προσοχή. Ο θυμός δεν πρέπει να καταπνίγεται, αλλά ούτε και να μας κυριεύει. Είναι σημαντικό να τον δούμε ως ένα μήνυμα ότι κάτι πρέπει να αλλάξει.

Ο ώριμος ενήλικας αξιοποιεί τον θυμό ως εργαλείο αυτογνωσίας. Αναγνωρίζει ότι το συναίσθημα αυτό είναι μια ένδειξη για την ανάγκη να βάλει όρια, να προστατέψει τον εαυτό του και να προχωρήσει σε μια πιο υγιή στάση απέναντι στις σχέσεις του. Αυτό περιλαμβάνει την απομάκρυνση από τις προσδοκίες ότι οι άλλοι θα αλλάξουν ή ότι θα μας προσφέρουν την αποδοχή που ποτέ δεν λάβαμε. Αντίθετα, ο ώριμος ενήλικας στρέφεται στον εαυτό του και αναρωτιέται τι μπορεί να κάνει εκείνος για να ζήσει τη ζωή του όπως πραγματικά θέλει.

Τα όρια είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή αλληλεπίδραση με τους άλλους. Όταν δεν θέτουμε όρια, αφήνουμε τον εαυτό μας εκτεθειμένο σε συναισθηματική εκμετάλλευση και παραβιάσεις. Τα όρια δεν είναι ένδειξη αποστασιοποίησης ή σκληρότητας, αλλά αποτελούν την ίδια την βάση για τη διατήρηση μιας ισορροπημένης σχέσης. Στον βαθμό που προστατεύουμε τον εαυτό μας, μπορούμε να παραμείνουμε ανοιχτοί προς τους άλλους με έναν τρόπο που δεν μας πληγώνει.

Ωστόσο, πολλές φορές φοβόμαστε να βάλουμε όρια, επειδή αυτό μπορεί να προκαλέσει την αποδοκιμασία ή την απόρριψη από τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας. Το μικρό παιδί μέσα μας φοβάται ότι, αν πει «όχι», θα εγκαταλειφθεί. Ο ώριμος ενήλικας, από την άλλη, αναγνωρίζει ότι οι σχέσεις πρέπει να βασίζονται στον σεβασμό και την αλληλοκατανόηση, και ότι οι άλλοι θα αποδεχθούν τα όριά του εφόσον τον σέβονται πραγματικά. Αν δεν τα αποδεχθούν, τότε η απομάκρυνση μπορεί να είναι απαραίτητη για την προστασία της συναισθηματικής του ισορροπίας.

Ένα από τα πιο δύσκολα μαθήματα της ενηλικίωσης είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τους άλλους. Συχνά ελπίζουμε ότι, αν είμαστε καλοί, αν υποταχθούμε στις επιθυμίες τους, αν συμβιβαστούμε με την ιδέα του «τέλειου παιδιού» ή συντρόφου, οι άλλοι θα αλλάξουν και θα μας δώσουν την αποδοχή που ζητούμε. Αυτή η προσδοκία μας κρατάει εγκλωβισμένους σε έναν φαύλο κύκλο, όπου η αξία μας εξαρτάται από την έγκριση των άλλων.

Ο ώριμος ενήλικας, όμως, αντιλαμβάνεται ότι η αλλαγή είναι προσωπική υπόθεση. Οι άλλοι μπορούν να αλλάξουν μόνο αν το θελήσουν οι ίδιοι. Η δική μας ευθύνη είναι να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τις καταστάσεις και τα πρόσωπα γύρω μας. Η αποδοχή αυτής της πραγματικότητας μας απελευθερώνει από τον πόνο της απογοήτευσης και μας δίνει την ευκαιρία να ζήσουμε χωρίς εξαρτήσεις.

Η διαδικασία της συμφιλίωσης με το παρελθόν είναι μια βαθιά εσωτερική διεργασία που απαιτεί χρόνο και επίγνωση. Αντί να επικεντρωνόμαστε σε ό,τι δεν λάβαμε ως παιδιά, μπορούμε να επικεντρωθούμε σε ό,τι κερδίσαμε, έστω και μέσα από δύσκολες καταστάσεις. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να εξιδανικεύσουμε τα πάντα, αλλά να δούμε πώς κάθε εμπειρία μας βοήθησε να εξελιχθούμε.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπορούμε να καλλιεργήσουμε την κατανόηση για τους γονείς μας και άλλους ανθρώπους. Να συνειδητοποιήσουμε ότι και εκείνοι λειτουργούσαν υπό τις δικές τους συνθήκες, τις δικές τους αδυναμίες και φόβους. Αυτή η κατανόηση δεν σημαίνει ότι δικαιολογούμε συμπεριφορές που μας πλήγωσαν, αλλά ότι αποδεχόμαστε πως κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μονοπάτι και τη δική του δυνατότητα να αγαπά με τον τρόπο που μπορεί.

Όταν απελευθερωνόμαστε από την ανάγκη να αλλάξουμε τους άλλους και από την προσδοκία ότι θα λάβουμε την αποδοχή που ζητούσαμε στο παρελθόν, μπορούμε να εστιάσουμε στη δική μας ζωή. Η αποδοχή της προσωπικής ευθύνης μας επιτρέπει να πάρουμε στα χέρια μας τις επιλογές μας, τις σχέσεις μας και το μέλλον μας. Δεν ζούμε πια για να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των άλλων ή για να αποδείξουμε την αξία μας.

Η ευγνωμοσύνη γίνεται το κλειδί της αλλαγής. Καλλιεργώντας την ευγνωμοσύνη για τις στιγμές αγάπης που ζήσαμε, μπορούμε να αφήσουμε πίσω τον πόνο του παρελθόντος και να επικεντρωθούμε στις σχέσεις και τις εμπειρίες που μας γεμίζουν σήμερα. Η συμφιλίωση με το παρελθόν είναι, τελικά, μια πράξη αγάπης προς τον εαυτό μας και τους άλλους, που μας επιτρέπει να ζήσουμε χωρίς τις αλυσίδες της προσδοκίας και της απογοήτευσης.

Η πορεία από τον θυμό και την απογοήτευση προς την αποδοχή και τη συμφιλίωση είναι μια διαδικασία που απαιτεί αυτογνωσία, εσωτερική εργασία και θάρρος. Ο ώριμος ενήλικας δεν παραμένει δέσμιος των εμπειριών του παρελθόντος, αλλά αναλαμβάνει την ευθύνη για το παρόν και το μέλλον του. Δεν περιμένει από τους άλλους να αλλάξουν για να βρει την ευτυχία του, αλλά επιλέγει ο ίδιος να αλλάξει και να χτίσει τις σχέσεις και τη ζωή που του αξίζει. Με αυτή την ελευθερία, μπορεί να ζήσει με κατανόηση, αγάπη και αυθεντικότητα.

Αγγελική Μπολουδάκη – Ειδικός Ψυχικής Υγείας