Αγάπη και χρηστικότητα

Οι άνθρωποι συχνά βλέπουμε τον κόσμο, τις σχέσεις και τους άλλους μέσα από τον φακό της χρηστικότητας. Η χρηστικότητα, όμως, περιορίζει την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης σε έναν ρόλο που εξυπηρετεί ανάγκες. Δεν αναγνωρίζει το μεγαλείο της ύπαρξης του άλλου ανθρώπου, που από μόνη της μπορεί να μας φέρει χαρά, φως, και πληρότητα.

Η χρησιμότητα, σε αντίθεση, εκφράζει μια βαθύτερη σύνδεση. Όταν κάποιος είναι χρήσιμος για εμάς, δεν σημαίνει ότι τον χρησιμοποιούμε. Σημαίνει ότι η παρουσία του, η δραστηριότητά του, και η ουσία του έχει αξία για μας και για τους γύρω. Είναι ένα δώρο που προσφέρει γενναιοδωρία στη ζωή μας, όχι από υποχρέωση, αλλά επειδή ακριβώς η ύπαρξή του γίνεται ένα σημείο αναφοράς για την ανθρωπιά και την αγάπη.

Όταν βλέπουμε τους ανθρώπους χρηστικά, χάνουμε την ουσία της αληθινής αγάπης. Η πίεση που ασκούμε, συνειδητά ή ασυνείδητα, για να ταιριάξουν οι άλλοι στα δικά μας “καλούπια”, δημιουργεί σχέσεις γεμάτες έλεγχο, ανταγωνισμό και πικρία. Περιμένουμε από τους άλλους να παίξουν ρόλους που εμείς έχουμε φανταστεί: τον γονέα που μας ανέχεται, τον δάσκαλο που μας διδάσκει, τον θεραπευτή που μας γιατρεύει, ή τον υπηρέτη που παραμερίζει τις δικές του ανάγκες για χάρη μας.

Και όταν δεν ανταποκρίνονται, νιώθουμε προδομένοι. Τους μειώνουμε, τους υποτιμούμε ή ακόμα και τους εκδικούμαστε, αντί να σταθούμε με σεβασμό μπροστά στην αυθεντικότητά τους. Ξεχνάμε ότι η αληθινή σύνδεση απαιτεί ελευθερία, αποδοχή, και κυρίως, αγάπη που δεν εξαρτάται από προσδοκίες.

Η αγάπη, όταν είναι αληθινή, είναι απλή αλλά όχι εύκολη. Απαιτεί να προσφέρουμε πρώτα εμείς, να ανοιχτούμε συναισθηματικά και να δεχτούμε τον άλλο όπως είναι. Δεν ζητάει ανταλλάγματα. Η αγάπη δεν είναι συμβόλαιο ή διαπραγμάτευση. Είναι η απόλυτη αποδοχή της ύπαρξης του άλλου, με όλες τις ομορφιές και τις ατέλειές της.

Για να βιώσουμε αυτή την αγάπη, χρειάζεται να αφήσουμε πίσω τις προσδοκίες. Χρειάζεται να απελευθερωθούμε από την ανάγκη να ελέγχουμε τον άλλον ή να ορίζουμε τη σχέση μας μέσα από το πρίσμα του “τι μου δίνει”. Μόνο τότε μπορούμε να γευτούμε το δώρο της κοινής εμπειρίας, να απολαύσουμε τη χαρά του μοιράσματος και της αλληλεπίδρασης.

Όμως, δεν είναι εύκολο. Για να αγαπήσουμε αληθινά, πρέπει να ξεμάθουμε όσα νομίζαμε πως είναι αγάπη, αλλά δεν είναι. Πρέπει να απορρίψουμε ρόλους που μας εγκλωβίζουν, να τολμήσουμε να θέσουμε όρια, να αναγνωρίσουμε και να εκφράσουμε τις ανάγκες μας.

Πρέπει να πούμε “όχι” σε σχέσεις που μας κάνουν να νιώθουμε ασήμαντοι ή κακοποιημένοι. Χρειάζεται θάρρος για να αποδεχτούμε ότι κάποιοι τρόποι “αγάπης” δεν μας σέβονται, δεν μας εκτιμούν, και να αποχωρήσουμε, αν χρειαστεί, χωρίς ενοχές.

Αυτό απαιτεί σύνδεση με τα συναισθήματά μας. Πολλές φορές μπερδεύουμε το “περνάω καλά” με το “νιώθω καλά”. Δεν αρκεί η εξωτερική απόλαυση μιας κατάστασης για να είναι ουσιαστική. Αν δεν υπάρχει σεβασμός, αν δεν υπάρχει κατανόηση, τότε δεν υπάρχει αγάπη. Και η ψυχή μας το ξέρει, όσο κι αν προσπαθούμε να το αγνοήσουμε.

Η αγάπη απαιτεί ειλικρίνεια. Πρέπει να ρωτάμε τον εαυτό μας: “Σέβομαι και εκτιμώ τον εαυτό μου σε αυτή τη σχέση; Νιώθω ότι ο άλλος με αγαπά όπως είμαι, χωρίς να θέλει να με αλλάξει;”. Αν η απάντηση είναι “όχι”, χρειάζεται να αναλογιστούμε γιατί μένουμε. Χρειάζεται να εξερευνήσουμε τις ενοχές, τις ανασφάλειες και τους φόβους που μας κρατούν δέσμιους σε σχέσεις που δεν μας θρέφουν.

Όσο περισσότερο εναρμονιζόμαστε με τα συναισθήματά μας, τόσο πλησιάζουμε την αυθεντική αγάπη. Μια αγάπη που δεν καταναλώνει, αλλά προσφέρει. Μια αγάπη που δεν ελέγχει, αλλά εμπνέει. Μια αγάπη που μας οδηγεί, μέσα από το μοίρασμα, στις καρδιές των άλλων. Και εκεί, στον γόνιμο αυτό τόπο της αληθινής επικοινωνίας, βρίσκουμε την πιο βαθιά χαρά της ύπαρξής μας.

Ας επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να αγαπήσουμε έτσι, αληθινά, και να γίνουμε το φως που θέλουμε να δούμε στον κόσμο.

Αγγελική Μπολουδάκη