Αγκαλιάζοντας τον εαυτό όταν πονάει

«Δίνοντας στον εαυτό μας άνευ όρων καλοσύνη και παρηγοριά, ενώ ταυτόχρονα αγκαλιάζουμε την ανθρώπινη εμπειρία – όσο δύσκολη κι αν είναι – αποφεύγουμε καταστροφικά μοτίβα φόβου, αρνητικότητας και απομόνωσης.»
Kristin Neff

Πόσο συχνά ξεχνάμε να είμαστε ευγενικοί με τον εαυτό μας… Σε έναν κόσμο που μας μαθαίνει να κρίνουμε, να προσπαθούμε αδιάκοπα, να φαινόμαστε “δυνατοί”, υπάρχει μια βαθιά ανάγκη: να στραφούμε προς τα μέσα με καλοσύνη. Όχι επειδή τα κάναμε όλα σωστά, αλλά ακριβώς επειδή είμαστε άνθρωποι — ατελείς, ευάλωτοι, γεμάτοι συναισθήματα και στιγμές όπου πονάμε ή νιώθουμε χαμένοι.

Όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας την άνευ όρων καλοσύνη, σαν να απευθυνόμαστε σ’ έναν καλό φίλο που υποφέρει, τότε δημιουργούμε χώρο για αληθινή παρηγοριά. Όχι την ψεύτικη, που προσπερνά τον πόνο, αλλά την βαθιά, που τον κρατά απαλά, με σεβασμό. Αυτό δεν σημαίνει πως αγνοούμε τη δυσκολία της ζωής — το αντίθετο. Την κοιτάζουμε κατάματα, τη δεχόμαστε, και της απαντάμε με φροντίδα αντί για σκληρότητα.

Μέσα από αυτή την πράξη – απλή, αλλά τόσο γενναία – σιγά σιγά απελευθερωνόμαστε από τους φαύλους κύκλους του φόβου, της εσωτερικής κριτικής, της αρνητικότητας και της μοναξιάς. Γιατί η αλήθεια είναι πως όλοι, βαθιά μέσα μας, διψάμε για σύνδεση: με τον εαυτό μας, με τους άλλους, με την κοινή ανθρώπινη εμπειρία.

Και ίσως, αν μάθουμε να στεκόμαστε δίπλα μας με συμπόνια αντί για αυστηρότητα, να ανακαλύψουμε ότι αυτή η σύνδεση δεν είναι ποτέ τόσο μακριά όσο νομίζαμε. Ίσως, τελικά, η καλοσύνη προς τον εαυτό να είναι το πρώτο βήμα για να νιώσουμε πραγματικά ότι ανήκουμε.

Τα καταστροφικά μοτίβα — όπως ο φόβος, η αρνητικότητα, η αυτοκριτική, η απομόνωση — δεν εμφανίζονται τυχαία. Έχουν μια ιστορία, ένα παρελθόν. Συνήθως γεννιούνται σε στιγμές όπου νιώσαμε ευάλωτοι, απειλούμενοι ή μη αποδεκτοί. Και παρότι μας πληγώνουν, τα κρατάμε… γιατί κάποτε μας προστάτεψαν.

Τα επαναλαμβάνουμε γιατί είναι οικεία. Όταν έχεις μεγαλώσει με το μήνυμα ότι η αξία σου εξαρτάται από την τελειότητα, τότε η αυτοκριτική σου μοιάζει “ασφαλής” — σαν να σε κρατά σε εγρήγορση, μην αποτύχεις. Αν έχεις πληγωθεί από απόρριψη ή εγκατάλειψη, ίσως η απομόνωση σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι “αν δεν πλησιάσω, δεν θα ξαναπονέσω”. Το ίδιο ισχύει και για τον φόβο: καλύτερα να τον ακούσεις και να μη ρισκάρεις, παρά να ξαναζήσεις το τραύμα της αποτυχίας ή της έκθεσης.

Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, αυτά τα μοτίβα έχουν μια λειτουργία επιβίωσης. Είναι στρατηγικές που ο ψυχισμός μας υιοθέτησε για να αντέξει. Η αυτοκριτική μπορεί να μοιάζει με αυτοέλεγχο. Ο φόβος, με πρόβλεψη κινδύνου. Η απομόνωση, με προστασία. Ακόμα και η αρνητικότητα, κάποιες φορές, είναι τρόπος να μη δεθούμε πολύ με την ελπίδα — για να μην πονέσουμε αν διαψευστεί.

Τα κρατάμε Γιατί είναι βαθιά ριζωμένα στην ταυτότητά μας. Κι όταν κάτι μας έχει συνοδεύσει για χρόνια, ακόμα κι αν μας πονά, μοιάζει πιο γνώριμο απ’ την αλλαγή. Το άγνωστο είναι τρομακτικό. Το “καινούργιο” — όπως η αυτοσυμπόνια, η αποδοχή ή η ευαλωτότητα — μπορεί να μας φαίνεται αδύναμο ή επικίνδυνο. Δεν έχουμε πάντα μάθει πώς να είμαστε τρυφεροί με εμάς.

Μόλις αρχίσουμε να βλέπουμε αυτά τα μοτίβα όχι σαν “εχθρούς”, αλλά σαν παλιούς μηχανισμούς προστασίας — που όμως δεν μας εξυπηρετούν πια — τότε μπορούμε, σιγά σιγά, με τρυφερότητα, να τα αφήσουμε. Όχι με βία. Με αγάπη. Με φροντίδα. Με κατανόηση. Όπως αφήνουμε ένα παιδί που πια μεγάλωσε και μπορεί να σταθεί στα πόδια του.

Αγγελική Μπολουδάκη