Ενσυναίσθηση και αυτογνωσία

Η ενσυναίσθηση είναι μια πολύτιμη ανθρώπινη ικανότητα, μια φλόγα που μας ενώνει με τους άλλους σε ένα βαθύτερο, πιο ουσιαστικό επίπεδο. Είναι η αληθινή κατανόηση, όχι μόνο μέσα από το μυαλό μας αλλά και μέσα από την καρδιά μας. Είναι μια πρόσκληση να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου, να νιώσουμε τη χαρά, τον πόνο ή την αγωνία του σαν να ήταν δικά μας, αλλά χωρίς να χάνουμε την ακεραιότητα του εαυτού μας.

Η συναισθηματική ενσυναίσθηση μας καλεί να νιώσουμε μαζί με τον άλλον, να τον συνοδεύσουμε στη συναισθηματική του διαδρομή, να πούμε με τη στάση μας: “Σε βλέπω, σε ακούω, είμαι εδώ για σένα.” Αυτή η αίσθηση μπορεί να είναι τόσο έντονη που να αγγίζει τον πυρήνα της ύπαρξής μας, γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στις διαφορετικές μας εμπειρίες. Από την άλλη πλευρά, η γνωστική ενσυναίσθηση μας δίνει τη δυνατότητα να αναλύσουμε, να κατανοήσουμε το συναίσθημα του άλλου χωρίς να βυθιζόμαστε σε αυτό. Είναι το μυαλό που αγκαλιάζει την καρδιά, φέρνοντας τη σοφία στην κατανόηση.

Όμως, η ενσυναίσθηση δεν πρέπει να συγχέεται με τη συμπάθεια ή την ταύτιση. Η συμπάθεια είναι μια ζεστή, φροντιστική πράξη, αλλά παραμένει πιο επιφανειακή. Είναι το χέρι που αγγίζει για να δώσει παρηγοριά. Η ταύτιση, από την άλλη, μας κάνει να χαθούμε μέσα στον άλλον, χάνοντας τον εαυτό μας. Η ενσυναίσθηση ισορροπεί στη λεπτή γραμμή που χωρίζει αυτές τις δύο καταστάσεις. Είναι μια εσωτερική γέφυρα που μας επιτρέπει να παραμείνουμε ακέραιοι, να διατηρούμε την εσωτερική μας ισορροπία, ενώ βαδίζουμε δίπλα στον άλλον.

Αυτό, όμως, δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται καλλιέργεια, ωριμότητα και πάνω από όλα αυτογνωσία. Η ενσυναίσθηση ξεκινά από μέσα μας. Πώς μπορούμε να συνδεθούμε βαθιά με τα συναισθήματα ενός άλλου, αν δεν έχουμε αποδεχτεί και αγαπήσει τα δικά μας; Αν αποφεύγουμε τα δικά μας σκοτάδια, πώς θα μπορέσουμε να σταθούμε δίπλα σε κάποιον που βιώνει το δικό του πόνο; Αν κατακρίνουμε τα δικά μας συναισθήματα, θα κρίνουμε και εκείνον. Η ενσυναίσθηση είναι ένας καθρέφτης: αυτό που νιώθουμε μέσα μας αντανακλάται στη σύνδεση με τον άλλον.

Όταν συναισθανόμαστε, δεν προσπαθούμε να λύσουμε τον πόνο του άλλου ούτε να τον “διορθώσουμε”. Δεν είναι δική μας δουλειά να σώσουμε. Η αληθινή ενσυναίσθηση είναι να σταθούμε παρόντες. Να κρατήσουμε τον χώρο όπου ο άλλος μπορεί να νιώσει ασφαλής, να εκφραστεί, να είναι αληθινός. Είναι μια προσφορά ανοιχτής καρδιάς, μια ευκαιρία για αυθεντική ανθρώπινη επαφή.

Όμως, όπως κάθε τι πολύτιμο, έτσι και η ενσυναίσθηση έχει τα όριά της. Όταν χάνουμε την ισορροπία, κινδυνεύουμε να βρεθούμε στην παγίδα της υπερενσυναίσθησης. Αυτό είναι το σημείο όπου απορροφάμε τόσο πολύ τα συναισθήματα του άλλου, που χάνουμε την αυτονομία μας. Βαδίζουμε στα μονοπάτια του πόνου του χωρίς να κρατάμε την εσωτερική μας δύναμη, κάτι που μπορεί να μας εξαντλήσει. Η υπερενσυναίσθηση δεν είναι σύνδεση, αλλά μια διάχυση των ορίων μας, που τελικά μας απομακρύνει και από τον άλλον και από τον εαυτό μας.

Η αυτοφροντίδα είναι το κλειδί. Για να μπορέσουμε να δώσουμε αληθινά, πρέπει πρώτα να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Να τον κατανοήσουμε, να τον αγαπήσουμε. Να μάθουμε να λέμε “όχι” όταν χρειάζεται, να σεβόμαστε τα όριά μας. Η ενσυναίσθηση δεν είναι θυσία, είναι μια ισορροπία. Είναι το χέρι που απλώνεται, αλλά χωρίς να χάσει την επαφή με το σώμα του.

Τελικά, η ενσυναίσθηση είναι μια πράξη σεβασμού και σύνδεσης. Είναι το άνοιγμα της καρδιάς μας, όχι για να γίνουμε ο άλλος, αλλά για να του δείξουμε ότι δεν είναι μόνος. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ανακαλύπτουμε κάτι βαθύτερο: την κοινή μας ανθρώπινη ουσία. Και σε αυτό, ίσως βρίσκεται το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε – η παρουσία μας. Μια παρουσία γεμάτη κατανόηση, αποδοχή και αγάπη.

Αγγελική Μπολουδάκη