Η συναισθηματική ωριμότητα στις σχέσεις

Στις  σχέσεις μας, ιδίως στις πιο στενές και ουσιαστικές, συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με συναισθήματα που μας ξαφνιάζουν με την έντασή τους. Ενοχλούμαστε, θυμώνουμε, αισθανόμαστε προδομένοι ή παραμελημένοι. Όμως, αν τολμήσουμε να κοιτάξουμε βαθύτερα, θα δούμε πως ο πόνος μας δεν προέρχεται αποκλειστικά από τον άλλον, αλλά αντανακλά πτυχές του εαυτού μας που δεν έχουμε ακόμα αποδεχθεί ή επεξεργαστεί.

Ο ψυχισμός μας κουβαλάει τραύματα και αναμνήσεις που ενσωματώθηκαν στην παιδική μας ηλικία. Τα μοτίβα συμπεριφοράς που αναπτύξαμε τότε για να προστατευτούμε από την απόρριψη, την εγκατάλειψη ή την έλλειψη αγάπης, συνεχίζουν να μας καθορίζουν ως ενήλικες, ακόμα και αν πλέον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα που ζούμε. Το πληγωμένο παιδί μέσα μας αναζητά συνεχώς επικύρωση του πόνου του και, αν δεν το αναγνωρίσουμε, μας οδηγεί σε αντιδράσεις που φαίνονται υπερβολικές, παράλογες ή ακόμα και καταστροφικές.

Όταν κάτι μας ενοχλεί έντονα στον άλλον, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε: Μήπως αυτό το στοιχείο υπάρχει και σε μένα, αλλά δεν το έχω αποδεχθεί; Ή μήπως η συμπεριφορά του άλλου ξυπνά έναν παλιό μου φόβο ή μια ανεκπλήρωτη ανάγκη μου;

Για παράδειγμα, αν θυμώνω όταν ο σύντροφός μου αργεί σε ένα ραντεβού, μπορεί το θέμα να μην είναι απλώς η ακρίβεια, αλλά η εσωτερική μου αίσθηση ότι δεν με υπολογίζουν, ότι δεν αξίζω την προτεραιότητά του. Η καθυστέρησή του πυροδοτεί την πληγή της παιδικής μου ηλικίας που με έκανε να αισθάνομαι ότι δεν είμαι αρκετά σημαντικός για τους άλλους. Έτσι, αντί να επικεντρωθώ στην αλλαγή της συμπεριφοράς του άλλου, μπορώ να αναρωτηθώ: «Τι φοβάμαι; Τι πραγματικά χρειάζομαι;».

Όταν δημιουργούμε μια σχέση, συχνά κουβαλάμε ασυνείδητες προσδοκίες: «Θα είναι ο πατέρας που ποτέ δεν είχα», «Θα είναι η μητέρα που πάντα με αποδεχόταν άνευ όρων». Όμως, κανείς δεν μπορεί να θεραπεύσει τα τραύματά μας αντί για εμάς. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε αυτές τις προσδοκίες, αργά ή γρήγορα θα νιώσουμε απογοήτευση και θα αρχίσουμε να κατηγορούμε τον άλλον για την αδυναμία του να μας «σώσει».

Ο δρόμος προς την πραγματική σύνδεση περνά μέσα από την προσωπική ευθύνη. Αντί να εστιάζουμε στο πώς θα αλλάξει ο άλλος, μπορούμε να δούμε τι μας λέει η αντίδρασή μας. Όταν αισθανθούμε θυμό, απογοήτευση ή πόνο, ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και ας ρωτήσουμε τον εαυτό μας:

• Τι ακριβώς με ενοχλεί;

• Ποιον παλιό μου φόβο αγγίζει αυτή η κατάσταση;

• Ποια ανάγκη μου δεν καλύπτεται και πώς μπορώ να την επικοινωνήσω;

Η αυτογνωσία αυτή δεν σημαίνει ότι δικαιολογούμε οποιαδήποτε συμπεριφορά του άλλου. Σημαίνει ότι μετακινούμαστε από τη θέση του θύματος στη θέση της υπεύθυνης αυτοπαρατήρησης. Σημαίνει ότι εκφράζουμε τις ανάγκες μας με ειλικρίνεια και αυθεντικότητα, χωρίς να περιμένουμε από τον άλλον να μας «διαβάσει» ή να καλύψει κενά που μόνο εμείς μπορούμε να γεμίσουμε.

Μια σχέση είναι ένας ζωντανός οργανισμός που απαιτεί κατανόηση, φροντίδα και ειλικρίνεια. Όσο περισσότερο αναλαμβάνουμε την ευθύνη των αντιδράσεών μας, τόσο πιο ουσιαστικά μπορούμε να συνδεθούμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις, αλλά ότι οι συγκρούσεις θα γίνονται ευκαιρίες για εξέλιξη και βαθύτερη επικοινωνία.

Το πληγωμένο παιδί μέσα μας ζητά την προσοχή μας. Όσο το αγνοούμε, θα συνεχίζει να φωνάζει μέσα από τις σχέσεις μας. Όταν, όμως, το ακούσουμε, το αναγνωρίσουμε και το αγκαλιάσουμε με αγάπη, τότε μπορούμε να ζήσουμε τις σχέσεις μας όχι μέσα από τον φακό του παρελθόντος, αλλά με την πληρότητα και την ωριμότητα του παρόντος.

Η πραγματική σύνδεση ξεκινά από την κατανόηση του εαυτού μας. Μόνο όταν κοιτάξουμε μέσα μας με ενσυναίσθηση και αλήθεια, μπορούμε να δούμε πραγματικά και τον άλλον.

Αγγελική Μπολουδάκη