Αναζήτηση προσοχής

Θα με προσέξεις; Μια φράση που αντηχεί βαθιά μέσα μας, μια φράση που είτε ψιθυρίζεται είτε κραυγάζει μέσα από τις πιο ευάλωτες πτυχές του εαυτού μας. Στη ρίζα της, βρίσκεται η ανάγκη. Η ανάγκη για αναγνώριση, για επαφή, για αποδοχή — μια ανάγκη που αν δεν καλύφθηκε ή αν καλύφθηκε υπερβολικά, αφήνει πίσω της αποτυπώματα, κενά, πληγές.

Όταν ήμασταν παιδιά, η προσοχή ήταν για εμάς κάτι παραπάνω από μια απλή ένδειξη ενδιαφέροντος. Ήταν ένας καθρέφτης της ύπαρξής μας. Αν μας την αρνήθηκαν, νιώσαμε αόρατοι, μη σημαντικοί, ανεπαρκείς. Αν μας την έδωσαν υπερβολικά, νιώσαμε ότι έπρεπε να ανταποκριθούμε σε προσδοκίες, να γίνουμε κάτι περισσότερο από αυτό που είμαστε, για να αξίζουμε την αποδοχή. Και στις δύο περιπτώσεις, η προσοχή έγινε ένα άπιαστο ζητούμενο — είτε γιατί μας έλειψε είτε γιατί μας πνίγηκε.

Σε κάθε αλληλεπίδραση, αναζητούμε αυτό που λείπει. Μια υπόσχεση πληρότητας, μια αίσθηση ότι θα δούμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου και θα νιώσουμε πως είμαστε αρκετοί. Όμως, η προσοχή που ζητάμε δεν είναι ποτέ αληθινή. Είναι μια προβολή, ένα είδωλο, μια παραίσθηση που χτίζεται πάνω σε αυτό που νομίζουμε ότι χρειάζονται οι άλλοι από εμάς ή σε αυτό που νομίζουμε ότι μας λείπει. Και τότε, αντί να υπάρχουμε ολόκληροι, υπάρχουμε αποσπασματικά, μόνο μέσα από εκείνα τα κομμάτια του εαυτού μας που φαίνεται να θαυμάζουν οι άλλοι.

Όταν ζεις μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου, χάνεσαι.

Το πένθος του κενού… Αυτός ο κενός χώρος που δημιουργείται από την έλλειψη ή την υπερβολή της προσοχής, χρειάζεται να μείνει κενός. Είναι ένας χώρος που μας καλεί να τον βιώσουμε, να τον νιώσουμε, να τον αποδεχτούμε. Και ναι, υπάρχει πένθος στον κενό χώρο. Υπάρχει η απώλεια εκείνου που θα μπορούσε να ήταν, αλλά δεν ήταν. Υπάρχει όμως και απελευθέρωση. Γιατί μόνο όταν δεχτούμε την έλλειψη, σταματάει ο αγώνας να γεμίσουμε κάτι που δεν γεμίζει.

Το πένθος δεν είναι πόνος, είναι συνειδητοποίηση. Είναι το να δεχτείς ότι δεν θα έχεις ποτέ την προσοχή που χρειαζόσουν όταν ήσουν παιδί. Όχι με τον τρόπο που τη χρειάζεται ένα παιδί, τουλάχιστον. Κι αυτή η συνειδητοποίηση φέρνει μια απροσδόκητη γαλήνη. Φέρνει μια ωριμότητα που μας επιτρέπει να δούμε τον κόσμο όχι μέσα από τις ελλείψεις μας, αλλά μέσα από τις δυνατότητές μας. Να δούμε τους άλλους όχι ως καθρέφτες της ανάγκης μας, αλλά ως αληθινές παρουσίες με τις δικές τους αλήθειες.

Όταν σταματάμε να αναζητούμε την προσοχή, αρχίζουμε να προσέχουμε. Προσέχουμε εμάς — τις σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, τις ανάγκες μας. Γινόμαστε παρόντες στη ζωή μας. Βλέπουμε τη στιγμή για αυτό που είναι, όχι για αυτό που θα θέλαμε να είναι. Μαθαίνουμε να ζούμε στο παρόν, να αισθανόμαστε, να συνδεόμαστε. Όχι μέσα από φανταστικούς διαλόγους, αλλά μέσα από ζωντανές, αυθεντικές αλληλεπιδράσεις.

Η προσοχή που δεν αναζητάς φέρνει ελευθερία. Στις αλληλεπιδράσεις σου δεν φοβάσαι τη διαφορετική άποψη. Δεν επηρεάζεσαι συναισθηματικά από την αντιπαράθεση, γιατί δεν ζητάς να σε επιβεβαιώσουν. Δέχεσαι την κριτική ως εργαλείο αυτογνωσίας. Εκτιμάς την αλήθεια του άλλου, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς με αυτή. Και το πιο σημαντικό: εκτιμάς τους ανθρώπους που λειτουργούν με ακεραιότητα, που σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους, που κινούνται με αυθεντικότητα.

Όταν αποδεχτείς ότι δεν θα έχεις ποτέ την προσοχή που σου έλειψε, τότε βλέπεις καθαρά. Κατανοείς τους ανθρώπους που ζουν επιφανειακά, αλλά δεν επενδύεις στη συντροφιά τους, ακόμα κι αν σου προσφέρουν αυτό που κάποτε ονειρευόσουν. Δεν τυφλώνεσαι από τον θαυμασμό που δεν είναι αληθινός, γιατί ξέρεις πια ότι η αποδοχή δεν βρίσκεται εκεί. Μαθαίνεις να δίνεις χώρο στο κενό, να το νιώθεις χωρίς να το γεμίζεις. Κι αυτό σε κάνει πιο ανθρώπινο.

Η αποδοχή της ευαλωτότητάς μας φέρνει μαζί της μια βαθιά σύνδεση με τους άλλους. Εκτιμάς εκείνους που αλλάζουν, που τολμούν να φανερώσουν τις αλήθειες τους, που μετακινούνται για να συναντήσουν τον άλλον. Αναγνωρίζεις την αξία της κριτικής που χτίζει, της αλληλεπίδρασης που εξελίσσει. Και καθώς αφήνεις πίσω σου την ανάγκη για προσοχή, ανακαλύπτεις κάτι βαθύτερο: την προσοχή σου. Την προσοχή που δίνεις σε ό,τι είναι αληθινό, σε ό,τι σε φέρνει πιο κοντά στον εαυτό σου και στους άλλους.

Το κενό μένει. Αλλά δεν μας φοβίζει πια. Γιατί δεν προσπαθούμε να το γεμίσουμε, αλλά να το αποδεχτούμε. Και μέσα από αυτή την αποδοχή, βρίσκουμε μια νέα σύνδεση — με εμάς, με τους άλλους, με τη ζωή.

Αγγελική Μπολουδάκη