Ο συναισθηματικός πόνος χρειάζεται αναγνώριση, φροντίδα και κατανόηση για να μπορέσει να επουλωθεί
25 Φεβρουαρίου 2020
Να θυμάστε ότι λέτε «ναι» στον εαυτό σας, κάθε φορά που λέτε «όχι» κάπου αλλού
26 Φεβρουαρίου 2020

Όρια και σεβασμός

Drawing a line in the sand. An old metaphor.

Φαντάσου μια νοητή γραμμή γύρω από εσένα, ένα αόρατο προστατευτικό πλέγμα που δεν περιορίζει, αλλά σου δίνει χώρο να αναπνεύσεις. Αυτή η γραμμή είναι τα όριά σου. Είναι εκεί για να σε προστατεύσουν, για να διαφυλάξουν την ακεραιότητα σου, να τιμήσουν την αξία σου. Τα όριά σου είναι ο τρόπος που λες στον κόσμο ποιος είσαι και πώς θέλεις να σε πλησιάζουν. Είναι η απόδειξη της αγάπης που έχεις για τον εαυτό σου.

Τι γίνεται, όμως, όταν αυτά τα όρια λείπουν; Όταν αφήνεις τους άλλους να μπουν στη ζωή σου χωρίς να τους δείχνεις πού πρέπει να σταματήσουν; Όταν ανέχεσαι, αντί να δίνεις και να δέχεσαι με σεβασμό;

Χωρίς όρια, χάνεις την αίσθηση του ποιος είσαι. Στέλνεις, άθελά σου, το μήνυμα ότι δεν σέβεσαι τον εαυτό σου. Και όταν κάποιος βλέπει ότι δεν σέβεσαι εσύ ο ίδιος την προσωπικότητά σου, πώς μπορεί να σου δείξει τον σεβασμό που χρειάζεσαι; Είναι σαν να του λες πως δεν αξίζεις καλύτερη συμπεριφορά, πως μπορεί να σε αγνοεί, να σε χρησιμοποιεί, να σε πληγώνει. Όμως δεν αξίζεις κάτι τέτοιο. Κανείς δεν αξίζει κάτι τέτοιο.

Όρια σημαίνει να δείχνεις στον άλλον ποιος είσαι πραγματικά και τι έχει αξία για σένα. Είναι η ασπίδα σου απέναντι σε συμπεριφορές που σε πληγώνουν. Και ταυτόχρονα, είναι η γέφυρα που σε ενώνει με τους άλλους. Όταν έχεις όρια, δείχνεις στον άλλον πώς να σε πλησιάσει με ασφάλεια. Όχι για να κρατήσεις απόσταση, αλλά για να χτίσεις μια σχέση που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό και την εκτίμηση.

Αν δεν έχεις όρια, αφήνεις τον εαυτό σου να γίνει θύμα των τραυμάτων του άλλου. Όταν κάποιος που έχει πληγωθεί στο παρελθόν έρχεται κοντά σου, φέρνει μαζί του την πονεμένη του ιστορία. Σου δείχνει, έστω και υποσυνείδητα, πώς τον έχουν απαξιώσει, πώς τον έχουν πληγώσει. Κι αν δεν έχεις όρια, μπορεί να γίνεις, χωρίς να το θέλεις, ο καθρέφτης αυτής της πληγής: να του φερθείς όπως του φέρθηκαν οι άλλοι, να γίνεις μέρος του πόνου του.
Ή, από την άλλη, μπορεί να ανεχτείς από την πλευρά του συμπεριφορές που ανέχτηκε κι εκείνος, οδηγώντας σε να πιστέψεις ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι κάτι φυσιολογικό ή αναμενόμενο. Έτσι, όμως, αφήνεις τον εαυτό σου απροστάτευτο, ενώ παράλληλα δικαιολογείς αυτές τις συμπεριφορές. Εκείνος τότε ίσως πιστέψει ότι έκανε καλά που τις ανέχτηκε, παρατείνοντας τη θλίψη του για όσα θυσίασε, χωρίς να ολοκληρωθεί το πένθος του.

Όμως, όταν έχεις όρια, δείχνεις στον εαυτό σου ότι αξίζει. Δείχνεις και στον άλλον να μάθει να βάζει όρια και να προστατεύει τον εαυτό του.

Η αγάπη χωρίς όρια δεν είναι αγάπη. Είναι εξάρτηση, είναι σύγχυση, είναι ένας φαύλος κύκλος που πληγώνει και τους δύο. Αντίθετα, η αγάπη με όρια είναι κάτι άλλο. Είναι μια συνάντηση δύο ψυχών που σέβονται η μία την άλλη. Είναι ένα ταξίδι που φέρνει ασφάλεια, σταθερότητα και ουσιαστική σύνδεση.

Όταν θέτεις όρια, προστατεύεις τη δική σου αξία και τη σχέση σου με τον άλλον. Δεν του επιτρέπεις να σου επιβάλλει την εσωτερική του σύγχυση. Αντίθετα, του δίνεις την ευκαιρία να βρει έναν υγιή τρόπο να εκφράσει όσα νιώθει. Ο δρόμος που θα ακολουθήσει είναι δική του επιλογή, ενώ ο δικός σου δρόμος είναι ο δρόμος του αυτοσεβασμού. Μην ξεχνάς ότι μπορούμε να επηρεάσουμε τον άλλον μόνο μέσα από το παράδειγμά μας.

Με όρια, η αγάπη αποκτά βάθος. Μαθαίνεις να λες «όχι» όταν κάτι σε πληγώνει, κι αυτό το «όχι» ανοίγει τον δρόμο για το πιο ουσιαστικό «ναι»: το ναι στη δική σου αξία, το ναι στη δική σου ευτυχία.

Τα όρια δεν είναι ένα εργαλείο απόστασης ή τιμωρίας. Είναι μια πράξη βαθιάς αγάπης και σεβασμού, τόσο προς τον εαυτό μας όσο και προς τους άλλους. Είναι στιγμές που νιώθουμε ότι τα όρια που θέτουμε δεν γίνονται αποδεκτά. Αυτό μπορεί να πονάει, να φέρνει αμφιβολίες ή ακόμα και φόβο. Αλλά η ουσία των ορίων δεν είναι να γίνουν αμέσως κατανοητά ή να μας κάνουν αρεστούς. Είναι να μας δώσουν τη δυνατότητα να είμαστε αυθεντικοί, αληθινοί, ασφαλείς.

Όταν θέτεις όρια, δεν το κάνεις για να κλείσεις τον άλλον έξω. Το κάνεις για να προστατέψεις εκείνη τη λεπτή ισορροπία μέσα σου, την αλήθεια σου. Είναι ένα «όχι» που κρύβει μέσα του πολλά «ναι»: ναι στον εαυτό σου, ναι στη δική σου πορεία, ναι στην ειλικρίνεια των σχέσεων.

Όμως, τα όρια συχνά αποκαλύπτουν πολλά. Όχι μόνο για εμάς, αλλά και για τον άλλον. Μπορεί ο άλλος να αντιδράσει, να μην καταλάβει, να πληγωθεί. Και είναι εντάξει. Κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του χρόνο και τρόπο να αντιλαμβάνεται τις αλήθειες. Το σημαντικό είναι ότι μέσα από τα όρια, ανοίγουμε χώρο για τη δική μας ωρίμανση, αλλά και για την πιθανότητα ο άλλος να δει κάτι που ίσως δεν μπορούσε πριν.

Τα όρια είναι μια πράξη ευθύνης. Μας κρατούν μακριά από την αυταπάτη ότι οι άλλοι είναι αντικείμενα που μπορούμε να χειριστούμε για να γεμίσουμε τα δικά μας κενά, να καλύψουμε πένθη, να ξαναζήσουμε το παρελθόν. Είναι ένας τρόπος να προστατεύουμε και τον άλλον από αυτό το βάρος. Γιατί ο άλλος δεν είναι εργαλείο, ούτε αντανάκλαση των δικών μας αναγκών. Είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος, με τη δική του πορεία.

Το να θέτεις όρια σημαίνει ότι παίρνεις την απόφαση να σταθείς μπροστά στην αλήθεια σου, ακόμη κι αν αυτή η αλήθεια φέρνει ρήξεις. Σημαίνει ότι δίνεις στον άλλον το χώρο να επιλέξει αν θέλει να πορευτεί μαζί σου σε μια σχέση που βασίζεται στην αυθεντικότητα και όχι στην ανωριμότητα. Και αν δεν το κάνει, είναι εντάξει. Γιατί δεν μπορούμε να εξαναγκάσουμε καμία σχέση, καμία σύνδεση. Ό,τι είναι αληθινό, αντέχει. Ό,τι δεν είναι, φεύγει.

Και μέσα από αυτό, εσύ ωριμάζεις. Ανακαλύπτεις ποιος είσαι, τι χρειάζεσαι, και πώς να φροντίζεις τον εαυτό σου. Μαθαίνεις να αφήνεις πίσω τις αυταπάτες και να δίνεις στον άλλον την ελευθερία του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι οι δρόμοι σας χωρίζουν.

Τα όρια είναι μια πράξη αγάπης. Αγάπης που ξεκινά από εσένα, αλλά αγκαλιάζει και τον άλλον. Και αυτή η αγάπη, ακόμη κι αν δεν γίνει άμεσα κατανοητή, έχει τη δύναμη να αφήσει ένα βαθύ, λυτρωτικό αποτύπωμα.

Αγγελική Μπολουδάκη