Νομίζουμε πως είμαστε ικανοί να σκεφτόμαστε πολύ καθαρά, ενσυνείδητα και άμεσα· έχουμε επίγνωση ότι σ’ αυτή τη διαδικασία της σκέψης υπάρχει αυταπάτη;

Νομίζουμε πως είμαστε ικανοί να σκεφτόμαστε πολύ καθαρά, ενσυνείδητα και άμεσα· έχουμε επίγνωση ότι σ’ αυτή τη διαδικασία της σκέψης υπάρχει αυταπάτη;

Η ίδια η σκέψη δεν είναι μια διαδικασία ψαξίματος, μια αναζήτηση επιβεβαίωσης, ασφάλειας, αυτοπροστασίας, μια επιθυμία να έχουν καλή γνώμη οι άλλοι για σένα, μια επιθυμία να έχεις κάποια θέση στην κοινωνία, να έχεις γόητρο και δύναμη;

Εμείς δημιουργούμε τις ψευδαισθήσεις και μετά γινόμαστε σκλάβοι τους. Ο βασικός παράγοντας της αυταπάτης είναι αυτή η διαρκής επιθυμία να είμαστε κάποιοι σε αυτή τη ζωή και σε μια ζωή μετά από αυτήν. Ξέρουμε ποιο είναι το αποτέλεσμα του να θέλουμε να είμαστε κάτι ή κάποιοι σε αυτή τη ζωή: είναι η πλήρης σύγχυση, όπου ο καθένας ανταγωνίζεται κάποιον άλλον, όπου ο ένας καταστρέφει κάποιον άλλον στο όνομα της ειρήνης

(…)

Όσο εξαπατάμε τον εαυτό μας, με οποιονδήποτε τρόπο, δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη. Όσο ο νους είναι ικανός να δημιουργεί και να επιβάλλει στον εαυτό του μια πλάνη, προφανώς αποχωρίζεται από τη συλλογική ή την ενιαία κατανόηση. Αυτή είναι μια από τις δυσκολίες μας: δεν ξέρουμε πως να συνεργαστούμε. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι προσπαθούμε να συνεργαστούμε για κάποιο σκοπό που εμείς έχουμε δημιουργήσει. Αλλά μπορούμε να συνεργαστούμε μόνο όταν έχουμε ένα κοινό σκοπό… Εκείνο που είναι σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η συνεργασία είναι δυνατή μόνο όταν κανένας μας δεν θέλει να είναι κάποιος, να είναι κάτι. Όταν εσύ κι εγώ θέλουμε να είμαστε κάτι, τότε η κοινή πίστη και όλα τα παρόμοια γίνονται απαραίτητα, τότε είναι αναγκαία μια αυτοπροβαλλόμενη ουτοπία.

(…)

Αν εσύ κι εγώ κάτσουμε και σκεφτούμε προσεκτικά, υπολογίσουμε, σχεδιάσουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα και συνεργαστούμε για να το επιτύχουμε, τότε οι σκέψεις μας, το διανοητικό κομμάτι του είναι μας, σίγουρα συναντιούνται. Αλλά η καρδιά μας, όλο μας το “είναι”, μπορεί να αντιστέκεται, πράγμα που δημιουργεί αυταπάτες που φέρνουν σύγκρουση μεταξύ μας. Εσύ κι εγώ συμφωνούμε με τη λογική να κάνουμε μια δουλειά μαζί, αλλά ασυνείδητα, βαθιά, πολεμάμε ο ένας τον άλλον. Θέλω ένα αποτέλεσμα για δική μου ευχαρίστηση. Θέλω να υπερισχύσω, θέλω το όνομά μου να είναι πάνω από το δικό σου, παρόλο που λέω ότι δουλεύουμε μαζί. Έτσι και οι δυο που δημιουργήσαμε μαζί αυτό το σχέδιο, στην πραγματικότητα εναντιωνόμαστε ο ένας στον άλλον, παρόλο που φαινομενικά είμαστε σύμφωνοι για το σχέδιο που φτιάξαμε.

Δεν είναι λοιπόν σημαντικό να ανακαλύψουμε αν μπορούμε να συνεργαστούμε, να επικοινωνήσουμε, να ζήσουμε μαζί σ’ έναν κόσμο όπου εσύ κι εγώ να μην είμαστε κάποιοι; Να ανακαλύψουμε αν μπορούμε να συνεργαστούμε αληθινά, όχι συμβατικά αλλά ουσιαστικά. Εδώ βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα μας προβλήματα, ίσως το μεγαλύτερο. Ταυτίζομαι μ’ ένα στόχο και ταυτίζεσαι κι εσύ με τον ίδιο στόχο. Και οι δυο μας ενδιαφερόμαστε για αυτόν και οι δυο μας σκοπεύουμε να τον πραγματοποιήσουμε. Ασφαλώς, αυτός ο τρόπος σκέψης είναι πολύ επιπόλαιος, γιατί μέσα από την ταύτιση φέρνουμε την διαίρεση… βαθιά μέσα μας είμαστε ο ένας εναντίον του άλλου.

(…)

Βλέπουμε πως το ένα πολιτικό κόμμα είναι εναντίον του άλλου, το καθένα πιστεύει σ’ ένα δικό του τρόπο χειρισμού των οικονομικών προβλημάτων κι έτσι όλα βρίσκονται σε πόλεμο μεταξύ τους. Δεν νοιάζονται να λύσουν, για παράδειγμα, το πρόβλημα της πείνας, αλλά ενδιαφέρονται για τις θεωρίες που πιστεύουν ότι θα λύσουν αυτό το πρόβλημα. Δεν ενδιαφέρονται αληθινά για το ίδιο το πρόβλημα, αλλά για τη μέθοδο που θα λύσει το πρόβλημα. Ετσι υπάρχει αναγκαστικά φιλονικία ανάμεσά τους, γιατί ενδιαφέρονται για την ιδέα και όχι για το πρόβλημα. Οι πεποιθήσεις είναι ένας τρόπος αυταπάτης. Αν έχω ζήσει κάτι, κολλάω σ’ αυτό, δεν εμβαθύνω σε όλο το πρόβλημα της διαδικασίας της εμπειρίας, αλλά επειδή έχω κάποια εμπειρία, το θεωρώ αρκετό και κολλάω σ’ αυτό, επιβάλλοντας έτσι – μέσα από την εμπειρία – την αυταπάτη.

Η δυσκολία μας βρίσκεται στο ότι ο καθένας μας έχει τόσο ταυτιστεί με κάποια συγκεκριμένη πίστη, με κάποια ιδιαίτερη φόρμα ή μέθοδο δημιουργίας ευτυχίας ή οικονομικής ρύθμισης, ώστε ο νους μας είναι αιχμαλωτισμένος από αυτά και είμαστε ανίκανοι να πάμε βαθύτερα στο πρόβλημα. Κι έτσι θέλουμε να παραμένουμε αποτραβηγμένοι μέσα στις ιδιαίτερες κατευθύνσεις, πίστεις και εμπειρίες μας. Μέχρι να τις διαλύσουμε, με την κατανόηση -όχι μόνο στο επιφανειακό επίπεδο αλλά και βαθύτερα- δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στον κόσμο. Για αυτό έχει σημασία για όσους είναι πραγματικά σοβαροί να καταλάβουν το όλο πρόβλημα -την επιθυμία του να “γίνω κάτι”, να επιτύχω, να κερδίσω όχι μόνο στο επιφανειακό επίπεδο, αλλα ουσιαστικά και βαθιά· διαφορετικά δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στον κόσμο.

Η αλήθεια δεν είναι κάτι που κερδίζεται. Η αγάπη δεν μπορεί να έρθει σ’ εκείνους που έχουν την επιθυμία να κρεμαστούν επάνω της ή που θέλουν να ταυτιστούν μαζί της. Αυτές οι καταστάσεις έρχονται όταν ο νους δεν ψάχνει· όταν ο νους είναι εντελώς ήσυχος. όταν δεν δημιουργεί τάσεις, σχέσεις και πιστεύω όπου να μπορεί να στηριχθεί ή να παίρνει κάποια δύναμη, πράγμα που είναι ένδειξη αυταπάτης. Μόνο όταν ο νους κατανοήσει όλη τη διαδικασία της επιθυμίας μπορεί να είναι ήσυχος. Μόνο τότε ο νους δεν βρίσκεται σε κίνηση να είναι ή να μην είναι κάτι· τότε μόνο υπάρχει η πιθανότητα να έρθει μια κατάσταση όπου δεν υπάρχει κανενός είδους πλάνη, αυταπάτη.

Κρισναμούρτι, Η χαρά της ελευθερίας, Καστανιώτη