Αξία και προστασία

Αν μεγάλωσες μέσα στη σιωπή, όταν ένας γονιός δεν σε προστάτευε από πράξεις που σε πλήγωναν, από λόγια που σε υποτιμούσαν, από καταστάσεις που σε έκαναν να νιώθεις αόρατος, ανυπεράσπιστος και αβοήθητος, ένιωθες απροστάτευτος.

Ως παιδιά, αυτό που ζούσες δεν το καταλάβαινες πλήρως, αλλά το ένιωθες βαθιά. Το απορροφούσες όπως το σφουγγάρι απορροφά το νερό. Και αυτό το συναίσθημα, ότι η προστασία ήταν απούσα, άρχισε να φωλιάζει μέσα σου σαν μια σιωπηλή πεποίθηση:
“Δεν αξίζω. Δεν είμαι αρκετός/ή για να με προστατεύσουν.”

Η αλήθεια όμως είναι άλλη: αξίζεις. Πάντα άξιζες. Και δεν έφταιξες ποτέ εσύ.

Η έλλειψη προστασίας που ένιωσες δεν είχε καμία σχέση με το ποιος ήσουν. Δεν ήταν δικό σου λάθος. Ήταν ένα κενό. Ένα κενό που δημιουργήθηκε από ενήλικες που δεν είχαν τη δύναμη ή τις δεξιότητες να σταθούν δίπλα σου. Ήταν μια ανικανότητά τους να δουν τη βαθιά ανάγκη σου για ασφάλεια, για αγάπη, για αποδοχή.

Η αποτυχία δεν ήταν δική σου. Ήταν δική τους.

Η προστασία είναι σημαντική για την ψυχή μας. Είναι το οξυγόνο που μας βοηθά να αναπνέουμε ελεύθερα και να μεγαλώνουμε. Όταν λείπει, αφήνει πίσω της πληγές. Πληγές που μας ακολουθούν στην ενηλικίωση. Μας κάνουν να πιστεύουμε ότι δεν αξίζουμε σεβασμό. Ότι τα όριά μας δεν έχουν σημασία. Ότι πρέπει να ανεχόμαστε καταστάσεις που μας καταρρακώνουν, γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Αλλά υπάρχει άλλος τρόπος. Και το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσεις την αλήθεια:
Ό,τι συνέβη δεν καθόρισε την προσωπικότητά σου. Δεν μειώνει την αξία σου.

Ο κόσμος μας έχει συνηθίσει να κοιτάζει επιφανειακά τα πράγματα, να αποδέχεται καταστάσεις που θεωρούνται “φυσιολογικές”, ακόμη κι αν κρύβουν μέσα τους βαθύ πόνο. Η κανονικοποίηση της συναισθηματικής κακοποίησης, είτε μέσα από λέξεις, συμπεριφορές ή την αδιαφορία, δημιουργεί μια παγίδα: αυτοί που τη βιώνουν συχνά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν έχουν  την επίγνωση να κατανοήσουν ότι τους λείπει η φροντίδα, η ασφάλεια, η αποδοχή.

Η κακοποίηση και η παραμέληση είναι συχνά γενεαλογικοί κύκλοι. Είναι κάτι που περνά από τη μία γενιά στην άλλη, γιατί οι άνθρωποι δεν έμαθαν ποτέ πώς να προστατεύουν τον εαυτό τους, πόσο μάλλον κάποιον άλλο. Ένας κόσμος όπου η σιωπή, η ανοχή και η αποφυγή της σύγκρουσης γίνονται τρόπος ζωής. Ένας κόσμος όπου το “μη μιλάς” και το “κάνε υπομονή” ακυρώνουν τη φωνή μας και θάβουν την αλήθεια μας.

Αυτές οι εμπειρίες έχουν ρίζες που φτάνουν πολύ βαθιά. Το παιδί που παραμελήθηκε ή που οι ανάγκες του απορρίφθηκαν ή μειώθηκαν, μαθαίνει να βλέπει τον εαυτό του μέσα από το πρίσμα αυτής της αδιαφορίας. “Ίσως δεν αξίζω να με αγαπούν,” σκέφτεται. Αυτή η πεποίθηση, χωρίς καμία υπερβολή, γίνεται θεμέλιο για το πώς σχετίζεται με τον κόσμο. Ένας ενήλικας που έχει μεγαλώσει σε περιβάλλον παραμέλησης ή κακοποίησης συχνά δυσκολεύεται να θέσει όρια, να εκφράσει τις ανάγκες του ή ακόμα και να φροντίσει τον εαυτό του.

Σωματικά, το σώμα μας καταγράφει τον πόνο. Το χρόνιο στρες από την έλλειψη συναισθηματικής ασφάλειας μπορεί να προκαλέσει ορμονικές ανισορροπίες, να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, και να συνδεθεί με χρόνιες ασθένειες. Η ψυχική υγεία επηρεάζεται εξίσου: η κατάθλιψη, το άγχος, ακόμα και οι αυτοκαταστροφικές σκέψεις συχνά ανιχνεύονται πίσω στην πρώτη μακρά περίοδο συναισθηματικής κακοποίησης ή παραμέλησης.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτά τα τραύματα δεν καταδικάζουν κάποιον σε μόνιμο πόνο. Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή. Η κατανόηση ότι τα βιώματα αυτά ήταν αδικίες, ότι δεν ήταν επιλογή αλλά συνέπεια, μπορεί να ανοίξει την πόρτα για θεραπεία. Υπάρχει ελπίδα – μέσα από τη φροντίδα του εαυτού, τη βοήθεια επαγγελματιών και τη στήριξη, μπορεί κανείς να χτίσει μια ζωή γεμάτη νόημα και ευτυχία.

Αναγνωρίζοντας το τραύμα σου είναι πιο εύκολο για σένα να γίνεις ο άνθρωπος που χρειαζόσουν όταν ήσουν παιδί.
Αυτός που θα σε αγκαλιάσει, που θα σε ακούσει χωρίς κριτική, που θα σταθεί μπροστά σου σαν ασπίδα. Αυτός που θα πει “Όχι. Δεν θα σε πληγώσει κανείς, ούτε εσύ ο ίδιος.”

Το να μάθεις να προστατεύεις τον εαυτό σου σήμερα είναι πράξη αγάπης προς το παιδί που υπήρξες. Το παιδί που κάποτε περίμενε να έρθει κάποιος και να το σώσει. Δεν χρειάζεται να περιμένεις πια. Μπορείς εσύ να το σώσεις.
Κάθε φορά που θέτεις όρια, που διεκδικείς το δικαίωμά σου για σεβασμό, που μιλάς τη δική σου αλήθεια, γίνεσαι ο ήρωας αυτού του παιδιού. Δίνεις στο μικρό σου εαυτό αυτό που του στερήθηκε: προστασία, φροντίδα, ασφάλεια.

Και αυτό είναι θεραπευτικό. Είναι λυτρωτικό. Είναι απελευθερωτικό.

Θυμήσου: το ότι δεν προστατεύτηκες δεν σημαίνει ότι δεν άξιζες την προστασία. Το ότι δεν σε υπερασπίστηκαν δεν σημαίνει ότι δεν αξίζεις να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου. Σήμερα έχεις τη δύναμη να το αλλάξεις. Να πεις:
“Αξίζω. Αξίζω σεβασμό, φροντίδα, τρυφερότητα. Αξίζω να είμαι ασφαλής.”

Αυτό το ταξίδι από την πληγή στη θεραπεία δεν είναι εύκολο. Αλλά κάθε βήμα που κάνεις προς την αυτοπροστασία και την αυτοαγάπη είναι μια πράξη επανάστασης. Και κάθε φορά που τιμάς τον εαυτό σου, δίνεις ένα μήνυμα στο παιδί που ήσουν:
“Σε βλέπω. Σε ακούω. Σε προστατεύω. Και είσαι πολύτιμος/η.”

Αυτό το παιδί, το παιδί μέσα σου, αξίζει την αγάπη σου. Και εσύ μπορείς να τη δώσεις. Αξίζεις όλη την αγάπη, την ασφάλεια και την ευτυχία του κόσμου.

Αγγελική Μπολουδάκη