Για τον πόνο

…Θέλουμε να απαλύνουμε τον πόνο μας, να τον καταπραΰνουμε, να τον εξαφανίσουμε, να βρούμε την αιτία να φύγει.

Αν είμαι ελεύθερος από την επιθυμία μου να του ξεφύγω, τότε αρχίζω να κατανοώ ποιο είναι το περιεχόμενο του πόνου που με κάνει να υποφέρω.

Προσπαθώ να ξεφύγω με τις λέξεις, με χαρακτηρισμούς, … όπως κάνουμε οι περισσότεροι. Αν όμως δεν τα κάνω όλα αυτά, τι συμβαίνει; Έχω απλώς επίγνωση του πόνου, ότι υποφέρω. Δεν τον αποδοκιμάζω τον πόνο, δεν τον δικαιολογώ – υποφέρω. Τότε μπορώ να παρακολουθήσω την κίνησή του μέσα μου, δεν μπορώ; Τότε μπορώ να παρακολουθήσω όλο το περιεχόμενό του τι σημαίνει – “παρακολουθώ” με την έννοια του προσπαθώ να κατανοήσω κάτι.

Τι σημαίνει λοιπόν; Όταν απλώς έχω επίγνωση του πόνου -όχι ως κάτι χωριστό από μένα, όχι ως ένας παρατηρητής που παρακολουθεί τον πόνο, αλλά σαν να είναι ένα κομμάτι μου, δηλαδή ο πόνος κι εγώ να είμαστε ένα -τότε μπορώ να παρακολουθήσω την κίνησή του, να δω που με οδηγεί.

Αν λοιπόν επιτρέψω σ΄αυτό που νιώθω να ξεδιπλωθεί, να ανοιχτεί σιγά σιγά μπροστά μου, βλέπω ότι υποφέρω επειδή νιώθω χαμένος. Καλούμαι να δώσω την προσοχή μου σε κάτι που δεν θέλω να το δω· κάτι με πιέζει που διστάζω να το κοιτάξω και να το κατανοήσω.

(…)

Αν μπορέσω να μείνω με τον πόνο και δεν τον διώξω, χωρίς να προσπαθήσω να τον περιγράψω ή να τον αρνηθώ, τότε τι συμβαίνει;  Ο πόνος είναι απλώς μια λέξη ή πραγματικότητα;  Σε σχέση με τι; Σε σχέση με μια εικόνα, με μια εμπειρία, με κάτι που έχεις ή δεν έχεις. Αν το έχεις, το ονομάζεις ευχαρίστηση· αν δεν το έχεις, είναι πόνος. Επομένως ο πόνος, η θλίψη, υπάρχουν σε σχέση με κάτι Αυτό το κάτι είναι απλώς μια λεκτική διατύπωση ή μια πραγματικότητα; Η θλίψη δεν μπορεί να υπάρχει από μόνη της – όπως και ο φόβος δεν μπορεί να υπάρξει από μόνος του, αλλά μόνο σε σχέση με κάτι: με ένα άτομο, με ένα γεγονός, με ένα προαίσθημα.

Τώρα έχεις πλήρη επίγνωση του πόνου. Αυτός ο πόνος είναι ξεχωριστός από σένα – οπότε είσαι απλώς ο παρατηρητής που αντιλαμβάνεται τον πόνο – ή αυτός ο πόνος είσαι εσύ;

Όταν δεν υπάρχει παρατηρητής που υποφέρει από τον πόνο, είναι ο πόνος διαφορετικός από σένα; Εσύ είσαι ο πόνος. Δεν είσαι κάτι χωριστό από τον πόνο, είσαι ο πόνος. Και τι συμβαίνει τότε; Δεν του βάζεις ταμπέλα, δεν του δίνεις ένα όνομα και τον παραμερίζεις, είσαι απλώς αυτός ο πόνος, αυτό το αίσθημα, αυτή η αίσθηση αγωνίας. Και όταν είσαι αυτό, τι συμβαίνει; Όταν δεν του δίνεις ένα όνομα, όταν δεν υπάρχει φόβος σε σχέση μ’ αυτό, μπορεί το κέντρο μέσα μας, το “εγώ”, να έχει σχέση μαζί του; Αν ναι, τότε το φοβάται. Τότε πρέπει να δράσει, να κάνει κάτι. Αλλά αν το κέντρο, το “εγώ” είναι αυτό το πράγμα -αυτός ο πόνος, αυτό το αίσθημα, αυτή η αίσθηση αγωνίας – τι κάνεις τότε; Δεν έχεις να κάνεις τίποτα, έτσι δεν είναι; Αν είσαι αυτό και δεν το αποδέχεσαι ως κάτι ξεχωριστό, δεν του κολλάς κάποια ταμπέλα, δεν το σπρώχνεις μακριά, αν είσαι αυτό το πράγμα, τότε συμβαίνει μια ριζική μεταμόρφωση. Τότε δεν υπάρχει πια: “Εγώ υποφέρω”, επειδή δεν υπάρχει κέντρο για να υποφέρει· και το κέντρο υποφέρει επειδή δεν έχουμε ερευνήσει τι είναι αυτό το κέντρο. Ζούμε μοναχά με τη μια λέξη και με την άλλη, με τη μια αντίδραση και την άλλη. Ποτέ δεν λέμε: “Για να δω τι είναι αυτό το πράγμα που υποφέρει”. Και δεν μπορείς να δεις με τη βία, με την πειθαρχία. Πρέπει να κοιτάξεις με φροντίδα, με αυθόρμητη κατανόηση.

Όσο δεν αντιμετωπίζω αυτό το πράγμα σαν να βρίσκεται έξω από μένα, το πρόβλημα δεν υπάρχει. Από τη στιγμή όμως που εδραιώνω μια σχέση μ’ αυτό σαν να είναι έξω από μένα, το πρόβλημα υπάρχει. Όσο θεωρώ τον πόνο κάτι εξωτερικό – υποφέρω για ένα γεγονός – εδραιώνω μια σχέση με αυτό το γεγονός και όχι με τον πόνο και αυτή η σχέση είναι πλασματική.

Αν είμαι ο πόνος και βλέπω το γεγονός, τότε το όλο πράγμα μεταμορφώνεται, λαμβάνει μια διαφορετική σημασία.

Κρισναμούρτι, Η χαρά της ελευθερίας, Καστανιώτη