Υγιής θυμός και αυτοφροντίδα

Είναι υγιές και ζωτικό να αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματά μας, να τα κατανοούμε και να τα σεβόμαστε. Τα συναισθήματά μας είναι οι εσωτερικοί μας οδηγοί, που μας δείχνουν τι συμβαίνει μέσα μας, τι μας επηρεάζει, τι μας πληγώνει και τι μας κινητοποιεί. Όταν ερχόμαστε σε επαφή με τον θυμό μας, αποκτούμε επίγνωση για το τι μας ενοχλεί και μπορούμε να αρχίσουμε να θέτουμε όρια – εκείνα τα όρια που προστατεύουν τον εαυτό μας και ενισχύουν την αυτοεκτίμησή μας.

Ο αυτοσεβασμός περιλαμβάνει την αυτοφροντίδα. Μέρος αυτής της φροντίδας είναι να μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας, να αναγνωρίζουμε τι χρειαζόμαστε και να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να το διεκδικήσει.

Ωστόσο, είναι άλλο να είμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας, να τα αξιοποιούμε για να παίρνουμε αποφάσεις που μας ενδυναμώνουν, και άλλο να βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε πεποιθήσεις ή συναισθήματα που μας καταπιέζουν.

Για παράδειγμα, αν έχουμε μάθει ότι οι ανάγκες των άλλων πρέπει να προηγούνται των δικών μας, τότε συχνά νιώθουμε θυμό και απογοήτευση, γιατί νιώθουμε ότι αδικούμε τον εαυτό μας. Ωστόσο, όσο διατηρούμε αυτήν την πεποίθηση, η ιδέα του να φροντίσουμε εμάς τους ίδιους πυροδοτεί ενοχές. Αυτές οι ενοχές μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε ότι προδίδουμε τους άλλους ή τον εαυτό μας, γιατί δεν ακολουθούμε αυτό που έχουμε μάθει ως «σωστό».

Η ενοχή, ωστόσο, έχει αξία μόνο όταν λειτουργεί ως υπενθύμιση για την υπεύθυνη και υγιή φροντίδα – τόσο του εαυτού μας όσο και των άλλων. Όταν η φροντίδα του εαυτού μας είναι προτεραιότητα, μπορούμε να είμαστε πραγματικά διαθέσιμοι για τους άλλους, με αγάπη και γενναιοδωρία. Σκεφτείτε τη συμβουλή στο αεροπλάνο: πρώτα βάζουμε τη μάσκα οξυγόνου στον εαυτό μας και μετά σε όποιον άλλον χρειάζεται βοήθεια. Μόνο έτσι μπορούμε να προσφέρουμε ουσιαστικά.

Αν, όμως, η πεποίθησή μας παραμένει ότι οι δικές μας ανάγκες πρέπει να μπαίνουν στο περιθώριο, κάθε προσπάθεια αυτοφροντίδας θα συνοδεύεται από ενοχές. Αυτές οι ενοχές, με τη σειρά τους, μπορεί να πυροδοτούν έναν θυμό – έναν θυμό προς τον εαυτό μας γιατί δεν επιμένουμε στις δικές μας ανάγκες και έναν θυμό προς τους άλλους γιατί μπορεί να εκμεταλλεύονται τη στάση μας. Όμως, αυτός ο θυμός δεν λειτουργεί απελευθερωτικά. Αντί να μας βοηθά να βάζουμε όρια, ανακυκλώνεται, μας εγκλωβίζει και μας αποδυναμώνει.

Για να απελευθερωθούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι ο θυμός μας, στην πραγματικότητα, είναι μια εσωτερική κραυγή. Είναι η ανάγκη μας να μάθουμε να βάζουμε όρια – όρια που μας προστατεύουν και μας ενισχύουν. Όταν δεν δίνουμε χώρο σε αυτήν την ανάγκη, ο θυμός στρέφεται εναντίον μας. Μετατρέπεται σε αυτοκριτική, αμφιβολία και εσωτερική ένταση. Δεν εκτονώνεται, δεν επικοινωνείται, και δεν οδηγεί σε λύσεις. Μας παγιδεύει.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τη διαφορά ανάμεσα στον υγιή θυμό και τον θυμό που συνοδεύεται από ενοχές. Ο υγιής θυμός είναι ο φίλος μας. Είναι αυτός που μας βοηθά να δούμε καθαρά τι θέλουμε και τι δεν θέλουμε, τι μας κάνει καλό και τι μας βλάπτει. Είναι ο σύμμαχός μας στη διαδικασία να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας και να τις σεβόμαστε. Αντίθετα, ο θυμός που είναι δεμένος με ενοχές μας καθηλώνει και μας εμποδίζει να προχωρήσουμε.

Μαθαίνουμε, λοιπόν, να τιμάμε τον εαυτό μας. Μαθαίνουμε να βάζουμε τα όριά μας με ξεκάθαρο τρόπο. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τους άλλους, ούτε είναι αυτή η αποστολή μας. Αλλά μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που φροντίζουμε τον εαυτό μας. Όταν εστιάζουμε σε εμάς και στις δικές μας ανάγκες, όταν βάζουμε ενέργεια στην προσωπική μας εξέλιξη και ανάπτυξη, τότε σταματάμε να θυμώνουμε με τους άλλους ή με τον εαυτό μας. Αφήνουμε πίσω μας τον φαύλο κύκλο της επίκρισης και αγκαλιάζουμε την ισορροπία.

Είναι υγιές να θυμώνουμε. Είναι υγιές να βάζουμε όρια. Είναι υγιές να δίνουμε προτεραιότητα στις δικές μας ανάγκες και να σεβόμαστε αυτό που μας κάνει καλό. Είναι υγιές να επιλέγουμε το καλό για εμάς, να αναγνωρίζουμε το μη υγιές και να το αφήνουμε πίσω μας. Πάνω από όλα, είναι υγιές να θυμόμαστε ότι είμαστε πολύτιμοι. Πρέπει να το νιώσουμε βαθιά αυτό: ότι αξίζουμε τη φροντίδα μας, την αγάπη μας, τον σεβασμό μας. Όταν το συνειδητοποιήσουμε, τότε μπορούμε να φροντίσουμε ουσιαστικά και τους άλλους, από μια θέση πληρότητας και δύναμης.

Αγγελική Μπολουδάκη