Κατανοώ χωρίς να δικαιολογώ: Το σπάσιμο του κύκλου του πόνου

Πόσες φορές νιώθουμε θυμό ή πικρία για τους γονείς μας; Πόσο δύσκολο είναι να δούμε τα λάθη τους χωρίς να τα δικαιολογούμε; Το να κατανοείς τη συμπεριφορά τους δεν σημαίνει ότι την αποδέχεσαι — σημαίνει ότι αναγνωρίζεις το ανθρώπινο πίσω από τις πράξεις, ενώ παραμένεις πιστός στο δικό σου συναίσθημα και όρια.

🔹 Τι σημαίνει «κατανοώ»

• Βλέπω γιατί κάποιος λειτούργησε όπως λειτούργησε.

• Αναγνωρίζω τα τραύματά του, τα βιώματά του, τα όρια του χαρακτήρα του.

• Δεν σημαίνει ότι λέω «ήταν σωστό», αλλά ότι καταλαβαίνω τον μηχανισμό πίσω από τη συμπεριφορά.

🔹 Τι σημαίνει «δικαιολογώ»

• Υποβαθμίζω ή σβήνω το δικό μου βίωμα για να μη φανεί η ευθύνη του άλλου.

• Μετατρέπω το «με πλήγωσε» σε «δεν πειράζει, έτσι είναι».

• Αυτό συχνά οδηγεί σε καταπίεση, όχι σε λύτρωση.

Το να κατανοώ δεν σημαίνει ότι συμφωνώ ή ότι αποδέχομαι μια συμπεριφορά. Σημαίνει ότι μπορώ να δω πίσω από την πράξη, να αναγνωρίσω τις ρίζες της, χωρίς όμως να ακυρώνω το πώς με επηρέασε.

🔹 Τι σημαίνει «Κατανοώ»

• Παράδειγμα: Ένας πατέρας που φώναζε συχνά μπορεί να είχε μεγαλώσει σε ένα σπίτι γεμάτο αυστηρότητα και βία. Κατανοώ ότι έμαθε μόνο αυτόν τον τρόπο να επικοινωνεί.

• Αυτό δεν αναιρεί ότι ως παιδί ένιωσα φόβο και ανασφάλεια. Το βίωμα μου είναι αληθινό, ακόμη κι αν ξέρω από πού προήλθε η συμπεριφορά του.

Κατανόηση σημαίνει: «Βλέπω γιατί έγινε αυτό, αλλά αναγνωρίζω και το δικό μου τραύμα».

🔹 Τι σημαίνει «Δικαιολογώ»

• Παράδειγμα: Αν πω «Ο πατέρας μου φώναζε γιατί έτσι μεγάλωσε, άρα δεν τρέχει τίποτα», τότε έχω υποβαθμίσει το δικό μου βίωμα.

• Μετατρέπω το «με πλήγωσε» σε «δεν πειράζει». Αυτό όμως οδηγεί σε εσωτερική καταπίεση, γιατί το τραύμα δεν βρίσκει χώρο να εκφραστεί.

Δικαιολόγηση σημαίνει: «Βλέπω μόνο την πλευρά του άλλου και ακυρώνω τη δική μου».

⚖️ Η ισορροπία

Η ωριμότητα έρχεται όταν μπορώ να πω:

• «Κατανοώ ότι οι γονείς μου είχαν τα δικά τους όρια και δυσκολίες.»

• «Δεν δικαιολογώ όμως ότι αυτό μετατράπηκε σε δικό μου πόνο. Το αναγνωρίζω και το φροντίζω.»

Έτσι, αφήνω πίσω την ανάγκη να κατηγορώ, αλλά ταυτόχρονα τιμώ τον εαυτό μου.

Αγγελική Μπολουδάκη