Πως το τραύμα σε επηρεάζει στη σύνδεση

Ο άνθρωπος που δυσκολεύεται να συνδεθεί και να δεσμευτεί σε σχέσεις οικειότητας υποφέρει από “σχεσιακό τραύμα”.

Οι σχέσεις μας, οικογενειακές, συντροφικές, φιλικές, προσφέρουν ασφάλεια και ευχαρίστηση, γιατί το κάθε μέλος προσφέρει, δέχεται και δίνεται σε σχέσεις όπου συνδέεται συναισθηματικά και δεσμεύεται με ισότιμο τρόπο.

Ο άνθρωπος που το αίσθημα ασφάλειας στην παιδική του ηλικία διαταράχτηκε δεν μπορεί να ενωθεί αρμονικά με τους άλλους. Είτε κλείνεται στο εγώ του είτε όταν σχετίζεται δεν σέβεται τον εαυτό του και τον άλλον, δεν εκτιμά την αξία του ούτε του άλλου, δεν βάζει και δεν δέχεται όρια. Δεν μπορεί να αφουγκραστεί τις ανάγκες του και τις επιθυμίες του, όπως και τις ανάγκες των αγαπημένων του. Δεν μπορεί να δώσει προτεραιότητα στα συναισθήματά του σε έναν άνθρωπο, να αφοσιωθεί στη δέσμευση και στην ευθύνη μιας σχέσης, γιατί η προτεραιότητά του είναι η επούλωση των πληγών του.

Κάθε κατάχρηση ή παραμέληση στην παιδική ηλικία, μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς στην ικανότητα του ανθρώπου να δεσμεύεται και να συνδέεται. Αν ένας γονιός  δεν μπορεί να κατανοήσει τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού του και να ανταποκριθεί σε αυτές, αν το υπερπροστατεύει εμποδίζοντάς το να ωριμάσει, δημιουργεί στο παιδί του φόβους για την οικειότητα. Φόβους εγκατάλειψης, απόρριψης, αποχωρισμού, φόβους παραβίασης.

Ένα παιδί χρειάζεται να νιώθει εμπιστοσύνη και ασφάλεια μέσα από μηνύματα σεβασμού και εκτίμησης της προσωπικότητάς του. Αν όμως οι γονείς του υποφέρουν και εκείνοι από τραυματισμούς, εξαιτίας του τρόπου που συνδέθηκαν μαζί τους οι δικοί τους γονείς, συνδέονται μαζί του με τραύμα τους και όχι με την αγάπη τους.

Αν ένα παιδί έχει αγαπηθεί για αυτό που είναι, νιώθει αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη. Αν όμως οι γονείς του σε κάθε αντίδρασή του απαντούσαν σύμφωνα με το τραύμα τους, αμφιβάλλει, δεν εκτιμά τον εαυτό του, αισθάνεται ανασφάλεια. Δεν νιώθει ότι αξίζει να αγαπιέται για αυτό που πραγματικά είναι, δεν μπορεί να εμπιστευτεί την οικειότητα. Ο τρόπος που σχετίζεται εκφράζεται με έλεγχο, με αδιαφορία, με εγωκεντρική απαίτηση, με έλλειψη εμπιστοσύνης.

Αναζητά από τους άλλους την εξάρτηση που χρειάστηκε τότε, και όταν φυσικά αυτό δεν γίνεται, απογοητεύεται, αποσύρεται ή επιτίθεται. ‘Η αναζητά την επιβεβαίωση, κάτι που έχει αντίκτυπο στον τρόπο που εκτιμά και σέβεται τον εαυτό του. Τα αιτήματά του είναι παιδικά αιτήματα “επιβεβαίωσε με”, “θα με αποδεχτείς;” αιτήματα που απευθύνονται σε ένα γονιό και όχι σε ένα σύντροφο. Τα ώριμα αιτήματα είναι αιτήματα συντροφικότητας, σταθερής ανταπόκρισης, ενώ η ειλικρίνεια στην επικοινωνία κάνει και τους δυο να συνθέτουν τις διαφορές τους και να ζυμώνονται μαζί.

Ένα μικρό παιδί έχει ανάγκη την επιβεβαίωση για να υπάρξει. Την εξάρτηση από έναν άλλον άνθρωπο για να μη χαθεί. Ο ενήλικας βάζει στόχους, προσέχει αν οι στόχοι του ταιριάζουν με τον δρόμο που παίρνει στη ζωή του. Αν ο στόχος σας είναι μια υπεύθυνη στάση στη ζωή, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι συμπεριφορές σας, οι επιλογές που κάνετε ταιριάζουν με τον στόχο σας; Αν ο στόχος σας είναι η προσωπική σας ανάπτυξη, δεσμεύεστε μαζί της; Ο τρόπος που λειτουργείτε, εκφράζει την επιθυμία σας; Το μικρό παιδί θα αναζητήσει την επιβεβαίωση, δεν θα εξετάσει αν σε ό,τι κάνει συγκεντρώνεται στους στόχους του. Θα αναζητήσει την εξάρτηση, δεν θα παρατηρήσει αν το περιβάλλον που επιλέγει έχει τις δυνατότητες να δεσμευτεί. Το μικρό παιδί θα αναζητήσει κάτι, κάποιον να τον εμπνέει και δεν θα διερευνήσει που η έμπνευσή του μπορεί να χωρέσει για να την αναπτύξει ο ίδιος. Το μικρό παιδί ετεροκαθορίζεται για αυτό και έχει ανάγκη την εξάρτηση και την επιβεβαίωση, ο ενήλικας δεσμεύεται με σταθερότητα, συνέχεια και συνέπεια αντλεί την εκτίμηση από μέσα του και επιλέγει ό,τι χαρακτηρίζεται από τα ίδια στοιχεία, λειτουργώντας με ισότιμο και ειλικρινή τρόπο.

 Αν οι αδυναμίες των γονιών σου τους έκαναν να συνδεθούν μαζί σου με το τραύμα τους, παραποιείς την πραγματικότητα. Μπορεί, για παράδειγμα, οι άνθρωποι με τους οποίους συνδέεσαι να κατανοούν τις ανάγκες σου για σύνδεση, με τρόπο που ωριμάζετε μαζί και αλλάζετε μαζί για το καλό σου, το δικό τους καλό, το καλό της σχέσης σας, εσύ όμως επιμένεις σε ένα τρόπο εξάρτησης όπου είστε αδιαίρετα μαζί, εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον, όπου η δέσμευση δεν σας ωριμάζει αλλά ικανοποιεί ανάγκες επιβεβαίωσης του ανώριμου σας παιδιού που περιμένει τη λύτρωση στο παρελθόν. Μπορεί οι άνθρωποι με τους οποίους σχετίζεσαι να επιβεβαιώνετε ο ένας τον άλλον, όμως να μην υπάρχει δέσμευση ανάμεσά σας με αποτέλεσμα αυτό που είναι ο ένας να μην βοηθά τον άλλον να ωριμάσει σε αυτό που είναι ο ίδιος, να υπάρχει ασυνέπεια πράξεων ή απουσία, να μην αναπτύσσεστε προσωπικά γιατί υπάρχει εξάρτηση, τα όρια να μην γίνονται δεκτά, να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας σας από ανάγκη να είστε μαζί. “Μαζί” όμως συντηρείτε τον έλεγχο που έχει ο καθένας σας. Τον έλεγχο της υποτίμησης του εαυτού σας, τον έλεγχο του φόβου αποχωρισμού, του φόβου της εγκατάλειψης, της πεποίθησης ότι σας αξίζει η συναισθηματική στέρηση, της παγίδας της αποτυχίας ή της υποταγής, των ανελαστικών στάνταρ ή της πεποίθησης του αυτονόητου δικαιώματος, της εξάρτησης κ.α. “Μαζί” αναπαράγετε το τραύμα σας και ζείτε τη δημιουργική σχέση στη φαντασίωσή σας. Δεν σέβεστε τον εαυτό σας, δεν βάζετε προτεραιότητες, ενώ η προτεραιότητά του ενός προς τον άλλον, η πίστη και η αφοσίωσή σας αναδεικνύει τον καλύτερο εαυτό σας και σας βοηθά να συνδέεστε με ανοικτή ματιά με τους άλλους;

Αν δεν σε εκτίμησαν, αν τα λόγια τους δεν τα ακολουθούσαν πράξεις, αν δεν υπήρχε συνέπεια, δεν έζησες την πραγματική παρουσία. Απουσιάζεις από τον εαυτό σου, ενώ στην ιδέα της δέσμευσης με την αξία σου τρομάζεις. Στην σκέψη να εκτιμάς τον εαυτό σου σε ό,τι κάνεις, να επιμένεις στην επιθυμία, σε μια επιθυμία που σε συνδέει με αυτό που είναι πραγματικά καλό για σένα, το οποίο σε αναπτύσσει ωριμάζοντάς σε, υποχωρείς. Δεν βάζεις όρια ή όταν το κάνεις νιώθεις ενοχές. Όταν σχετίζεσαι με ανθρώπους που σε εκτιμούν αποδεικνύοντάς την επιθυμία τους για δέσμευση μαζί σου, ενώ παράλληλα δεσμεύονται με την αξία τους, δεν δείχνεις την αφοσίωση που πραγματικά επιθυμείς. Η ιδέα της δέσμευσης σε φέρνει σε επαφή με την δέσμευση με την αξία σου, με τα συναισθήματα που ένιωσες από την απουσία της, με τις δυνατότητές σου που όταν αναλαμβάνεις την ευθύνη τους πρέπει να διαχειριστείς κάθε σκέψη και κάθε συναίσθημα από την περίοδο που τις άφησες αναξιοποίητες. Όταν ήσουν παιδί, από θυμό προς τους γονείς σου για τον τρόπο που λειτουργούσαν μαζί αλλά και από άμυνα για σένα, δημιούργησες μια εξιδανικευμένη εικόνα για τη σχέση  του ζευγαριού. Το ζευγάρι που συνεργάζεται μαζί, επιθυμώντας ο ένας τον άλλον, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες και αποδεχόμενοι τα αμφιθυμικά τους συναισθήματα ο ένας για τον άλλον, παραμερίζεται και λατρεύεις ένα εξιδανικευμένο ουτοπικό μοντέλο, πιέζοντας τον εξιδανικευμένο άλλον, που δεν δεσμεύεται ισότιμα, να ανταποκριθεί σε αυτό, ενώ δεν παρατηρείς αν ο άλλος άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί σε μια συναισθηματική δέσμευση, ώστε να χτίσετε μαζί μια σχέση αγάπης με υλικά που υπάρχουν. Επιλέγεις ανθρώπους που νιώθεις μαζί τους τον ίδιο θυμό, όπου δεν μπορείτε να δεσμευτείτε μαζί και να συνδεθούν οι ανάγκες σας γιατί οι αλήθειές σας δεν εναρμονίζονται, όπου όμως μαζί τους είσαι μαζί με τον πόνο και τον θυμό που αισθάνθηκες ως παιδί και αποτέλεσε την γνώριμη σου παρέα, την άμυνα και “προστασία” σου. Η έλλειψη εκτίμησης που ένιωσες από την απουσία συναισθηματικής ανταπόκρισης σε κάνει να αναζητάς την προσοχή που σου έλειψε ως παιδί. Ελπίζεις ότι ο άλλος  θα γίνει ο γονιός που θα σου δώσει την αποκλειστική προσοχή που στερήθηκες. Δεν αντιλαμβάνεσαι την απουσία στην ελλιπή ανταπόκριση στη δέσμευση, την έλλειψη κατανόησης στη σύνδεση, γιατί μέσα σου υπάρχει ένα παιδί που αναζητά προσοχή και προσκόλληση και όχι ο ενήλικας που νιώθει έτοιμος να δώσει, να σεβαστεί τη διαφορετικότητα, να πενθήσει και να δεσμευτεί, ώστε να προσανατολιστείς σε ανθρώπους που αναλαμβάνετε μαζί με υπευθυνότητα αυτό που νιώθετε ο ένας για τον άλλον με λόγια που γίνονται πράξεις.

Αν ως παιδί δεν οριοθετήθηκε η παρόρμησή σου ή οριοθετήθηκε υπερβολικά, δεν προστατεύεις τον εαυτό σου από τις αδυναμίες σου, δεν συμμετέχεις με ενεργητικό τρόπο στη σχέση σου ώστε να βοηθήσεις τον άλλον άνθρωπο να έρθει σε επαφή με τα ψευδή του κομμάτια. Τα όρια προστατεύουν, είναι πράξη αγάπης, γιατί καθένας με αποφασιστικότητα δείχνει στον άλλον ότι μια συμπεριφορά του φανερώνει πως είναι μακριά από την αλήθεια του και επειδή τον αγαπά, τολμά να μιλήσει, να καταδυθεί στον σκοτεινό του κόσμο, ώστε να τον βοηθήσει να δει το φως και να πιστέψει σε αυτό. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι έχει αποδεχτεί ο καθένας την αλήθειά του, ότι έχει συμφιλιωθεί με τα συναισθήματά του για αυτήν και επομένως η αλήθεια που εκφράζουν και οι δυο γίνεται σεβαστή, κατανοείται και γίνεται μέσο σύνδεσης για τους δυο.

Αν δεν υποστηρίχτηκες στην προσωπική σου ανάπτυξη, δεν θεωρείς δεδομένο ότι αυτό που σε βοηθάει στη ζωή σου είναι η γνωριμία και η ένωση με το είναι σου. Στο καθετί που κάνεις, χρειάζεται να νιώθεις σε αρμονία με το είναι σου. Αυτό γίνεται μόνο όταν απαλλαγείς από κάθε τάση εξάρτησης, η οποία σε κάνει να λειτουργείς σαν αντικείμενο στις σχέσεις σου και όχι σαν υποκείμενο στην επιθυμία σου με σεβασμό σε αυτό που είσαι και στις δεσμεύσεις σου. Όταν εξαρτάσαι, γίνεσαι παιδί. Ανέχεσαι τα πάντα, απαιτείς τα πάντα. Νιώθοντας αυτονομία, σέβεσαι τη ζωή σου, τη ζωή των άλλων. Προσανατολίζεσαι με σοφό τρόπο σε ό,τι σε ωριμάζει, σε ό,τι οδηγεί το είναι σου σε σύνδεση με την ψυχή σου, με τον κόσμο γύρω σου, με τη ζωή μέσα σου και ολόγυρά σου.

Η αποδοχή, η κατανόηση, η συγχώρεση σε βοηθούν να συνδεθείς με το παρελθόν σου, να σε αγαπήσεις, να σε εκτιμήσεις, να σε σεβαστείς, να σε αναπτύξεις προσωπικά. Να γίνεις υποκείμενο της επιθυμίας σου και με ελευθερία να συνδέεσαι, να αγαπάς, να εκτιμάς τον καθένα, δημιουργώντας μαζί του την σύνδεση που χρειάζεται η σχέση σας.

Όταν συγχωρείς και σε συγχωρείς, συνειδητοποιείς ότι η ζωή είναι γενναιόδωρη. Ό,τι μας φέρνει είναι ένα δώρο που χρειάζεται να το αγκαλιάζουμε ως δώρο με ευγνωμοσύνη. Να το κατανοούμε ως δώρο και να νιώθουμε τη σημασία του.

 Όταν αναλαμβάνουμε με ευθύνη την επούλωση των τραυμάτων μας, δημιουργούμε μέσα μας εμπιστοσύνη και ασφάλεια για τον εαυτό μας. Όσο πιο ασφαλείς νιώθουμε, στις σχέσεις μας αισθανόμαστε την ασφάλεια που μας επιτρέπει να είμαστε ο υγιής δημιουργικός εαυτός μας.

Αγγελική Μπολουδάκη