Το παιδί που έμαθε να σιωπά

Φαντάσου ένα παιδί που δεν έχει το δικαίωμα να έχει δική του επιθυμία. Ένα παιδί που η ταυτότητά του δεν πλάθεται από την εσωτερική του φωνή, αλλά καθορίζεται και προσδιορίζεται από τις επιταγές των άλλων. Κάθε του βήμα ελέγχεται, κάθε του επιλογή ζυγίζεται, όχι με βάση τη δική του ανάγκη ή το όνειρό του, αλλά με γνώμονα την ικανοποίηση προσδοκιών που δεν είναι δικές του.

Είναι ένα παιδί που μαθαίνει να υπακούει τυφλά, να μην αμφισβητεί, να μην τολμά. Η προσωπικότητά του φυλακίζεται σε κανόνες ξένους προς την εσωτερική του αλήθεια. Όταν βρίσκει το θάρρος να εκφράσει άποψη, η φωνή του χάνεται μέσα σε μια σιωπή που την επιβάλλουν οι άλλοι. Δεν ακούγεται, δεν μετρά, δεν υπάρχει. Γίνεται ορατό μόνο όταν ευθυγραμμίζεται με τα «πρέπει» και τα «θέλω» των άλλων.

Κι όμως, το παιδί αυτό έχει μέσα του έναν κόσμο: όνειρα, σκέψεις, ανάγκες, επιθυμίες. Έχει μια αλήθεια που διψά να αναδυθεί. Κι όμως, αντί να συναντήσει αποδοχή, συναντά κατηγορία. Αντί να νιώσει ενθάρρυνση, δέχεται επίκριση. Όταν τολμά να κάνει το βήμα προς την αυτονομία, όταν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, αντί για χαμόγελο βρίσκει απόρριψη.

Σιγά σιγά, το παιδί μαθαίνει να σβήνει τον εαυτό του. Μαθαίνει ότι για να αγαπηθεί, πρέπει να απαρνηθεί το ποιος είναι. Ότι για να αναγνωριστεί, πρέπει να φορέσει το προσωπείο που οι άλλοι του επέβαλαν. Το βλέμμα του χάνει τη φλόγα της αυθεντικότητας, το σώμα του βαραίνει από την αλυσίδα της υποταγής.

Κι όμως, καμία ψυχή δεν γεννιέται για να είναι αντικείμενο της θέλησης των άλλων. Κανένα παιδί δεν γεννιέται για να ζήσει σιωπηλά, εγκλωβισμένο στις προσδοκίες. Το παιδί χρειάζεται χώρο να ανασάνει, να δοκιμάσει, να κάνει λάθη, να βρει τη δική του πορεία. Χρειάζεται αυτιά που ακούν, μάτια που βλέπουν, καρδιές που σέβονται.

Γιατί η πιο βαθιά ανάγκη ενός παιδιού δεν είναι η τελειότητα, ούτε η συμμόρφωση, είναι να υπάρχει, να αγαπιέται και να αναγνωρίζεται όπως ακριβώς είναι.

Αυτό το παιδί, όταν μεγαλώσει και γίνει ενήλικας, δεν βγαίνει στον κόσμο με την ελευθερία που θα του άξιζε. Κουβαλά μέσα του τη σιωπή που του επιβλήθηκε, την αμφιβολία για την αξία του, την ενοχή κάθε φορά που τολμά να θελήσει κάτι δικό του. Συνηθίζει να ζητά άδεια για να υπάρξει, να απολογείται για τις επιθυμίες του, να ψάχνει στα μάτια των άλλων την έγκριση που ποτέ δεν βρήκε στον εαυτό του.

Μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος που δουλεύει ασταμάτητα για να ικανοποιεί τους γύρω του, χωρίς ποτέ να νιώθει πραγματική χαρά. Ή, αντίθετα, ένας άνθρωπος που φοβάται να ονειρευτεί, που προτιμά να κρύβεται για να μη δεχτεί πάλι επίκριση. Η εσωτερική του φωνή παραμένει αδύναμη, θαμμένη κάτω από στρώματα φόβου και συμμόρφωσης.

Κι όμως, κάπου βαθιά μέσα του, εκείνο το παιδί που κάποτε σίγησε, δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει. Η ανάγκη για ελευθερία, για αυθεντικότητα, για αγάπη χωρίς όρους, παραμένει ζωντανή. Ο ενήλικας που γεννήθηκε από εκείνο το παιδί μπορεί να παλεύει μια ζωή με τις αλυσίδες του παρελθόντος, μα ταυτόχρονα έχει και την δυνατότητα να τις σπάσει.

Αν βρει το θάρρος να στραφεί μέσα του, να ακούσει τη σβησμένη φωνή που κάποτε φιμώθηκε, τότε μπορεί να ξαναγεννηθεί. Να μάθει να λέει «όχι» χωρίς ενοχή, να επιλέγει χωρίς φόβο, να ορίζει τη ζωή του με βάση τα δικά του θέλω. Η πορεία είναι δύσκολη, αλλά είναι και η πιο ουσιαστική πράξη δικαιοσύνης προς το παιδί που υπήρξε: να του δώσει επιτέλους τον χώρο, την αγάπη και την αποδοχή που ποτέ δεν πήρε.

Γιατί αυτό το παιδί, που έμαθε να σιωπά, αξίζει να ακουστεί. Κι ο ενήλικας που κουβαλά μέσα του, αξίζει να ζήσει πραγματικά.

Αγγελική Μπολουδάκη