Ο άδειος καθρέφτης του Νάρκισσου

Ο Νάρκισσος ερωτεύεται τη μορφή του. Θαμπώνεται από το είδωλό του. Σκύβει στο κάτοπτρο αγωνιώντας να συναντήσει το βλέμμα εκείνο που η δυσκολία του δεν του επέτρεψε να του παραδοθεί και έκτοτε το αναζητά απεγνωσμένα∙ σε βλέμματα άλλων, σε καθρεφτίσματα που θα του προσφέρουν εκείνο που αποζητά.

Λαχταρά την ένωση της εικόνας του εαυτού του, για να λυτρωθεί, ελπίζοντας σε ένα ενιαίο σχήμα, σε μια ενωμένη μορφή, πλασμένη με αγάπη για αυτό που είναι στον πυρήνα του.

Το βλέμμα επιβεβαίωσης δεν του χαρίστηκε. Το συναισθηματικό κράτημα δεν επιτεύχθηκε. Δε σφιχταγκάλιασε την ύπαρξή του.  Κι από τότε ίπταται, προσδοκώντας σε μια αναγνώριση εκείνου που παρέμεινε μετέωρου, με μια προσμονή η οποία δεν εκπληρώθηκε όπως την είχε ανάγκη.

Περιμένοντας μάταια εκείνη την αγάπη χωρίς όρους και όρια που θα τον ένωνε με τον εαυτό του, η αξία του θρυμματίστηκε, ο καθρέφτης του ράγισε, η ανάγκη του για έρωτα εξιδανικεύτηκε. Το κενό, που ανταμώθηκε μαζί του στην αναζήτηση μιας απλόχερης αγάπης, τον έκανε να στραφεί στο μόνο σταθερό που είχε, τον εαυτό του.

Κι από τότε ένας έρωτας μοναχικός τον ταλανίζει, όπου κάθε φορά που συναντιέται με εκείνη την αγάπη που δε γνώρισε στην αναζήτησή του, κι όπου δονεί στον ψυχισμό του ανοίκειες μελωδίες, αναδιπλώνεται στον οικείο του εαυτό και παθιάζεται από την αντανάκλασή του, όπου η μοναξιά τον περικλείει με το λατρευτικό της δαφνοστέφανο.

Προχωρά τραυματισμένος, ενώ η ζωή του κυλά στον ίδιο αργόσυρτο ρυθμό με επαναλαμβανόμενο τρόπο. Βαδίζει αργά σε ένα δρόμο χαραγμένο από τα ίχνη της μνήμης, όπου η έλλειψη αντανάκλασης τον κρατά απαξιωτικά έγκλειστο της, και είτε προσφέρει τα πάντα, χωρίς να προσφέρεται ο ίδιος βέβαια, είτε φεύγει τρομαγμένος κάθε φορά που ένα συναισθηματικό ερέθισμα τον επηρεάζει.

Στις σχέσεις που αγκαλιάζονται με την αληθινή δέσμευση έχει πάντα ανοιχτό ένα δρόμο διαφυγής∙ από τους άλλους νομίζει, στην πραγματικότητα όμως από τον εαυτό του. Τρομάζει να ξεδιπλώσει τις ανάγκες του σε ένα πρόσωπο, γιατί συνθλίβεται ο ίδιος κάτω από το βάρος τους. Πώς να τις αντέξει ο σύντροφός μου, ο φίλος μου, διερωτάται;

Εδώ ο ίδιος δυσανασχετεί, υποφέρει κάτω από το βάρος της ντροπής, για όλα εκείνα που φαντάζεται πως θα μπορούσε να είναι και δεν μπόρεσε να τα κατακτήσει, για την άσχημη πλευρά του εαυτού του, την αδύναμη και φοβισμένη, η οποία εκτέθηκε στο βλέμμα του και απορρίφθηκε. «Αν αναγνωρίσω τις ανάγκες μου, θα έρθω σε επαφή με την αδύναμη πλευρά του εαυτού μου που μειονεκτεί» σκέφτεται.

”Θα προσπαθήσω λοιπόν να μη δουν οι άλλοι το αδύναμο και φοβισμένο παιδί που αισθάνομαι πως είμαι”. Γίνεται σωτήρας, ενώ στην πραγματικότητα ο ίδιος διψά για σωτηρία. Γίνεται θύτης, ενώ είναι θύμα μιας ανάγκης που φοβάται να αποκαλυφθεί, να μοιραστεί, για να αγαπηθεί όπως είναι.

Στη συνάντησή του με τον άλλον νιώθει τόσο μικρός, σαν ασήμαντη κουκίδα που αχνοφαίνεται κάπου στον ορίζοντα, χωρίς σαφή προσανατολισμό και περίγραμμα. Νιώθει λύπη, μοναξιά, γυρεύει απεγνωσμένα μια συντροφιά που θα τον λυτρώσει από αυτό το μοναχικό συναίσθημα και μπαίνει σε σχέσεις με άνισους όρους.

Νιώθει νάνος μπροστά τους και η παραμικρή εκδήλωση εκείνων με τους οποίους σχετίζεται, επηρεάζει την θρυμματισμένη του αξία. Εάν η αντίδραση τους είναι θετική, τότε υπερεκτιμά τις ικανότητες του, εάν η εικόνα που δέχεται είναι αρνητική, τότε αμφισβητεί την ήδη εύθραυστη αξία του. Τον επηρεάζει κάθε ίχνος της αντανάκλασης που δέχεται και κάθε κριτική ακόμα κι αν αποβλέπει στο καλό του πλήττει την ευαλωτότητά του.

Το παραμικρό ερέθισμα, που τον οριοθετεί ώστε να ανταποκριθεί σε ένα “μαζί” που τον φέρνουν σε επαφή με τη δέσμευση που δεν χάρηκε, το μεταφράζει ως απόρριψη, η οποία προκαλεί αστάθεια στο ‘εγώ’ του και ο ναρκισσισμός του πλήττεται θανάσιμα, ενώ οι αλλεπάλληλες ματαιώσεις παγώνουν την συναισθηματική του διάθεση.

Για να προστατευτεί, καταφεύγει στις άμυνες του, κλείνεται ερμητικά σε μια ναρκισσιστική αυτάρκεια, αυτοθαυμαζόμενος, εγκλωβισμένος σε ένα ναρκισσιστικό κέλυφος, όπου τρέφεται από αυτό, χτισμένος μέσα σε αυτό, παρασυρμένος στις ουτοπικές του χίμαιρες που τις ζωγραφίζει πολύχρωμες στη μοναχική του φαντασία.

Επιμένει στη μοναξιά του εκλογικεύοντάς την, διαλαλώντας πως δε χρειάζεται κανένα, πως κανείς δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων του. Συρράπτει το όστρακο του και αποδιώχνει κάθε συνομιλία που προσπαθεί να τον πείσει να ξεδιπλωθεί σε μια συνάντηση που τον φέρνει σε επαφή με τις ανάγκες του ώστε να τις αναλάβει.

Απογυμνωμένο μαλάκιο στην πραγματικότητα με ένα τραυματισμένο, σχεδόν θρυμματισμένο πυρήνα εαυτού, αποκρύπτει την ευαλωτότητά του ακόμα κι από τον ίδιο. Ο φόβος του μήπως οι άλλοι διεισδύσουν μέσα του και φανερωθεί η φτώχεια της ρακένδυτης ψυχής του διογκώνουν με φανφαρονισμό το εγώ του, ενώ το περιεχόμενο του το φαντασιώνεται ως κούφιο.

Το φουσκώνει όμως από ανυπέρβλητο κομπασμό, προσπαθώντας να το επικαλύψει, για να παραπλανηθεί και να παραπλανήσει, παρότι εκείνο παραμένει σαν ένα πλουμιστό κρόσσι που με σκέρτσο κρύβει την ανέχεια του, ενώ η ψυχική φτώχεια κι η μιζέρια διαλαλούν την παρουσία τους.

Νιώθει ντροπή για όλα εκείνα που αποτελούν τον εαυτό του, σκέψεις και συναισθήματα που προκάλεσαν τα γεγονότα του παρελθόντος και προκειμένου να αποκρύψει καθετί κατατρεγμένο που παραμένει μέσα του, φορά μια μάσκα και υποκρίνεται.

Έτσι, μόνος του προχωρά. Φοβάται στις διαδρομές του. Νιώθει μόνος, αβοήθητος. Παρασύρεται από καθρέφτες που διαισθάνονται την ευαλωτότητά του και τον εκμεταλλεύονται. Εξαρτάται όμως από αυτούς, γιατί αυτοί, τουλάχιστον, του επιβεβαιώνουν αυτό που θα ήθελε για τον εαυτό του.

Κάποιοι άλλοι λυγίζουν κάτω από το βάρος των συναισθημάτων που τους προβάλει, γιατί είναι βαθιά χρωματισμένα από μια υποτίμηση που διαποτιζει και εκείνους, και αν είναι υγιείς φεύγουν,  ενώ αν έχουν τα ίδια ελλείμματα παραμένουν και οι δύο τους σε μια αλλοτριωτική σχέση που εξασθενίζει την εμπιστοσύνη μεταξύ τους.

Ένα τοξικό συναίσθημα εξαπλώνεται στο είναι του και προβάλλεται σε όσους έρχονται σε επαφή μαζί του με την μορφή φόβου, πανικού, νομίζοντας πως όλοι θα παίξουν στην ζωή του πανομοιότυπους ρόλους.

Και μια βαθιά δυσφορία είναι διάχυτη προς τους άλλους, γιατί όταν κάποιος εξαγοράζει την αγάπη δίνοντας όλο και περισσότερα, δημιουργείται μέσα του ένα κενό, όπου ανακινείται μέσα του ο πόνος, ο θυμός, η οργή για όλα εκείνα που στερείται. Αυτά τα συναισθήματα γίνονται πηγή πίκρας που δηλητηριάζει εκείνες τις σχέσεις όπου η αλήθεια διψά να αναδυθεί.

Κάποιοι άλλοι εκμεταλλεύονται αυτήν τη συνεχή προσφορά και, ενώ εκείνος έχει την ψευδαίσθηση πως πρόκειται να εκτιμηθούν οι προσπάθειες του και να αποτιμηθούν τα δώρα του, αδειάζει την ψυχή του νομίζοντας πως θα την βρει πιο πλούσια, αλλά τελικά ανακαλύπτει πως αυτή η ψυχή στην πορεία της σχέσης άδειασε.

Χρησιμοποιεί κι ο ίδιος ληστρικά την κάθε σχέση απαιτώντας να γίνει το άλλο πρόσωπο ένας καθρέφτης που θα αναγνωρίσει και θα επιβεβαιώσει το είδωλο του, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ίδια του η ύπαρξη. Γυρεύει ένα κάτοπτρο που θα σαγηνευτεί από κάθε σημείο που σκιρτά να ενωθεί στη ψυχή του και στην αντανάκλαση του ποθεί να βρει τη συγκόλληση του.

Όταν η ίδια η οντότητα κλονίζεται από την απουσία επιβεβαίωσης, από την έλλειψη εκτίμησης, τότε έρχεται η απόγνωση, η οποία για να μη γίνει συντριβή, αποζητά στον καθρέφτη του άλλου να βρει ένα ομοίωμα. Ψάχνει στο βλέμμα του να ανακαλύψει τον εαυτό του, γυρεύει απεγνωσμένα στις αντιδράσεις του το θαυμασμό που θα εδραιώσει την αξία μέσα του.

Δε γυρεύει την εκτίμηση από το άλλο πρόσωπο, γιατί η εκτίμηση εμπεριέχει το σεβασμό και την υπομονή και βέβαια η εκτίμηση προϋποθέτει μια ωριμότητα εαυτού, αλλά επιτακτικά αναζητά από το πρόσωπο που επιλέγει, να γίνει ο βωμός που θα τοποθετήσει τον εαυτό του, ώστε αυτά τα αποκόμματα που αιωρούνται να μπορέσουν να γίνουν εγώ, για να απεικονίσει την αυτοπροσωπογραφία του.

Σαν η σχέση να γίνεται βορά, για να αποδείξει πως αξίζει μέσα από το βλέμμα του άλλου και φανεί καθαρά η εικόνα του, ώστε να αποτυπώσει τα χαρακτηριστικά του. Ελπίζει πως ο καθρέφτης του μπορεί να χάσει τη θαμπάδα του, να αποκαθηλωθεί το ραγισμένο του είδωλο και να σμιλέψει στη θέση του κάτι νέο και αγαπημένο.

Ζητά απεγνωσμένα από το άλλο πρόσωπο να αποκαταστήσει κάθε ράγισμα στο καθρέφτη του, για να επαναπροσδιορίσει το δικό του θρυμματισμένο βλέμμα και να κοιτάξει τον εαυτό του με μια σίγουρη ματιά, ώστε η επισφάλεια να χάσει τον κυρίαρχο ρόλο μέσα του.

Απαιτεί, ενώ μια βαθιά λύπη διαφαίνεται που σκεπάζει τη ψυχική του διάθεση, όπου το άδειο δε γεμίζει από το τίποτα που συναντά σε ανθρώπους που έχουν κοινά με τα δικά του ελλείμματα και επομένως δε μπορούν να του προσφέρουν τη συναισθηματική πληρότητα που αποζητούν.

Προσεγγίζει τις σχέσεις του προσπαθώντας να γεμίσει τα κενά του και ενώ τους χρησιμοποιεί για αυτό, ανακαλύπτει πως έχει γίνει ο ίδιος ένα χρηστικό αντικείμενο, όπου η χρήση είναι εκείνο που κρατά εξαρτημένους δυο ανθρώπους που πασχίζουν να αναπληρώσουν ό,τι χάθηκε στο παρελθόν τους με απεγνωσμένο τρόπο, με θυμό και παράπονο.

Ο Νάρκισσος παρέμεινε μόνος του με την αντανάκλασή του, γιατί μορφοποίησε μια μοναχική εικόνα για εκείνον, πιστεύοντας πως είναι το μόνο που του αξίζει.

Όταν συνειδητοποιήσει ότι η άμυνά του να κλειστεί στον εαυτό του και να καταφύγει στη φαντασίωσή του, τον έκανε δημιουργικό και ευφυή, δίνει στον εαυτό του την αξία που έχει. Όταν δεν εξαρτάται από το βλέμμα του άλλου για να προσδιοριστεί, στο δικό του βλέμμα διαπιστώνει ότι έχει ικανότητες στον τομέα του που τον κάνουν ξεχωριστό.

Όταν δεν κυνηγά χαρακτηριστικά στους άλλους για να τελειοποιηθεί, δεσμεύεται με τα ήδη υπάρχοντα χαρακτηριστικά του και εκτιμά τη μοναδικότητά του.

Μπορεί να μη δεσμεύεται με τους άλλους δημιουργώντας μαζί τους μια ισότιμη σχέση, όμως μπορεί να δεσμευτεί με το αντικείμενό του με αξιοζήλευτο τρόπο. Μπορεί επίσης να χαίρεται τις στιγμές που ζει με ανθρώπους που η επιθυμία τους είναι να χαίρονται τη στιγμή ως μοναδικ

Αν επιτρέψει στον εαυτό του να διαφοροποιηθεί από τα λάθος μηνύματα που έλαβε, θα μπορέσει να δεχτεί και να αγαπήσει το παρελθόν του, το οποίο είναι γεμάτο αξιόλογα μαθήματα, για να καταφέρει να γευτεί το παρόν του και να ονειρευτεί το μέλλον του.

Θα αισθανθεί αγάπη για τον εαυτό του, μόνο όταν αποδεχτεί τις αδυναμίες του και εκτιμήσει τα δυσδιάκριτα χαρακτηριστικά του που παρέμειναν ασήμαντα στο βλέμμα του, επειδή δεν αποθεώθηκαν από ανθρώπους, που η δυσκολία τους δεν τους το επέτρεψε.

Για να αισθανθεί όμορφο τον εαυτό του, στην ολότητά του, χρειάζεται να αναθεωρήσει την πλαστή έννοια της ομορφιάς, όπως την είχε νοηματοδοτήσει μέχρι τώρα και να συνειδητοποιήσει πως ομορφιά είναι η αποδοχή και η αγάπη για τον εαυτό του. Αν πάψει να εξαρτάται από αυτά που κάνει για να δομήσει τον αυτοσεβασμό του, τότε η δημιουργικότητά του, οι δεξιότητές του θα διαπνέονται από ευγνωμοσύνη και σεβασμό.

Δεν θα αποζητά στην αντανάκλαση της δημιουργικότητάς του ή των σχέσεων του να βρει επιβεβαίωση για τον εαυτό του, αλλά θα γίνεται ο ίδιος ένας καθρέφτης που ικανοποιημένος με αυτό που είναι θα μοιράζεται την αλήθεια του με εκείνους που αγαπά και θα φωταγωγεί τα έργα του χαρίζοντας τους αγάπη από τη ψυχή του.

Όταν καταφύγει κάποια στιγμή στην έξοδο από τα δεσμά εγκλωβισμού μιας απαξιωτικής εικόνας, όπου έχει υποβάλλει τον εαυτό του, μπορεί να γευτεί τη χαρά της ζωής, γιατί ο υγιής ναρκισσισμός του, η θετική εικόνα που έχει για τον εαυτό του τοποθετείται στη σωστή του θέση και δεν χρειάζεται τυμπανοκρουσίες, για να επιδειχτεί. Αρχίζει να δομείται στη σωστή του διάσταση.